مقالات

الفلکی والمنجم والحکیم الذی أسس مرصد ومکتبة مراغة الشهیرة

ایبنا  ۱۳۹۵/۱۱/۲۴
العالم الایرانی الشهیر خواجه نصیر الدین الطوسی یعتبر من کبار العلماء فی علم الفلک والنجوم والحساب والهندسة. ولهذا العالم الایرانی الشهیر مؤلفات عدیدة منها " اخلاق ناصری" و"اوصاف الاشراف" و"اساس الاقتباس" و"شرح الاشارات" و" تجرید الاعتقاد" و"جامع الحساب" و"ابراج ایلخانی" و"تذکرة فی علم الفلک".

 

 

ولد الباحث والاستاذ والریاضی والمنجم الایرانی، محمد ابو جعفر المشهور بالخواجه نصیر الدین الطوسی فی عام 597 هجریة فی مدینة طوس فی خراسان وتلقی علومه الشرعیة والادبیة علی ید أبیه الذی کان من فقهاء الامامیة والمحدثین حیث تعلم الحکمة والریاضیات والطبیعیات کما أتم تعلیمه فی مدینة نیشابور علی ید کبار الاساتذة هناک وأصبح من کبار علماء النجوم فی عصره.

 

وعند هجوم المغول علی خراسان اشتغل نصیر الدین الطوسی عند بعض أمراء الاسماعیلیة وعندما احتل هولاکو ایران أصبح من عداد العاملین فی امرته.

 

وبعد فتح بغداد وبأمر من هولاکو تم تکلیف الطوسی بتأسیس مرصد فلکی فی مدینة مراغه حیث قام بجمع عدد من الریاضیین فی ذلک العصر فی عام 657  للعمل فی هذا المهم حیث أصبح هذا المرکز العلمی یضم مکتبة ضخمة تضم 400 ألف کتاب ویملک خریطة للابراج معروفة ب "زیج ایلخانی".

 

وکان الطوسی ملماً بکافة علوم عصره وقد لقب بهذا الشأن باستاذ البشر وقد استفاد من سطوة النظام الایلخانی فی ترویج العلوم وإعداد الطلاب وتألیف الکتب القیمة وقد توفی عام 672 فی بغداد ودفن فی الکاظمیة.

 

ویذکر جورج سارتن مؤلف کتاب "تاریخ العلم" بأن الخواجه نصیر الدین الطوسی ألف 64 کتاباً فی الحساب والجبر والهندسة والمثلثات والنجوم والتقویم والمعادن والجغرافیا والطب والمنطق والعلوم والفلسفه والمعارف والاخلاق والشعر حیث کانت معظمها قد کتبت بالعربیة وقلیل منها بالفارسیة.

 

وعمل الطوسی علی دراسة العدید من کتب الریاضیات والنجوم والتی ترجمت الی العربیة فی القرنین الثانی والثالث الهجری واعدادها من جدید بعد التدقیق والتمحیص والتصحیح. وعلی سبیل المثال یعتبر کتاب "اخلاق ناصری" وهو فی الحکمة العملیة والاخلاق وکتاب "شرح اشارات بوعلی" فی المنطق والحکمة وکتاب "تجرید العقائد" فی فن الکلام وکتاب "اوصاف الاشراف" فی العرفان وباللغة الفارسیة وکتاب "رسالة البدایة" فی المعاد بالفارسیة وکتاب "آداب المتعلمین" فی موضوع التعلیم وکتاب "رسالة الجبر والاختیار" بالفارسیة وکتاب "معیار الاشعار" فی العروض والقوافی من أشهر کتبه ومؤلفاته.

 

ویؤکد الخواجه نصیر الدین الطوسی فی کتابه "اخلاق ناصری" علی ضرورة التخصص فی علم المنطق حیث یورد مثالاً عن عمل النجار الذی یقوم بإعداد سریر بشکل حرفی حیث یعمل علی اعداد الخشب الملائم لذلک مع اعداد القطع اللازمة بکل اتقان لیصنع بعد ذلک سریرا کاملا. وهذا الامر لیس من شأن کل من هب ودب لأن من یقوم بهذا العمل ومن دون خبره ودرایة فإنه سوف یفسد عمله.

 

ویذکر المرحوم ملک الشعراء بشأن کتاب "اخلاق ناصری" بأن الطوسی ألف کتابه هذا فی وقت کان العلم فیه لازال قدیماً وبسیطاً وموجزاً حیث ظهر ملک العلماء وملک الحکماء الا وهو الخواجه الکبیر والعالم الفاضل والفیلسوف نصیر الدین الطوسی.

 

هذا واستفاد الکثیر من الکتاب والمفکرین من کتاب "اخلاق ناصری" وقد ذکر الطوسی بأنه اقتبس فی تألیفه لهذا الکتاب من کتاب الاخلاق لإبن مسکویه وعنوانه "الطهاره" وکتاب "تدابیر المنازل" لإبن سینا وکتاب "المدینة الفاضلة" للفارابی.

 

ویشیر الخواجه الطوسی فی مؤلفاته بأن لکل فعل غایة وسبب وهو سعادة الانسان التی تقوده نحو الکمال وعند بلوغ هذه المرحلة یحصل الفرح والسعادة. ویضیف بأن النجار عند بدایة عمله یفکر اولاً بشأن فائدة صنع السریر وکیفیة صنعه لیتم بذلک هذا العمل علی أحسن وهو ما یجتهده الانسان لبلوغ الهدف والمقصود. 

 

 

المصدر: ایبنا

 

 

 

 

۱۳۵۱

ارسال نظر


برای نظر دادن ابتدا باید به سیستم وارد شوید. برای ورود به سیستم اینجا کلیک کنید.

همدان - بنای آرامگاه بوعلی‌سینا - ساختمان اداری بنیاد بوعلی‌سینا

 ۹۸۸۱۳۸۲۶۳۲۵۰+ -  ۹۸۸۱۳۸۲۷۵۰۶۲+

info@buali.ir

برای دریافت پیامک‌های بهداشتی در زمینه طب سینوی، کلمه طب را به شماره ۳۰۰۰۱۸۱۹ ارسال کنید