پژوهشگر ارشد واژه گزینی فرهنگستان زبان فارسی با اشاره به کتبی از دانشمندان قدیم که به زبان فارسی نوشته شده، گفت: امروزه زبان‌های اروپایی جایگزین زبان عربی در حوزه علم شده‌اند.
به گزارش روابط عمومی و
امور بین‌الملل بنیاد بوعلی‌سینا به نقل از رادیو
گفت وگو، محمود ظریف با حضور در برنامه "از پارسی تا فارسی" با بیان
اینکه زبان علم در کشور بر اساس زبان مادری مردم است، گفت: «دانشمندان ایرانی در
طول تاریخ تاثیر بالایی بر زبان علم داشتند.»
وی با بیان اینکه ابوعلی سینا، ابوریحان بیرونی و... در برخی رشته ها بنیان گذاران
علمی آن رشته ها در طول تاریخ هستند، افزود: «زبان علم همواره زبان مردم نبوده و
دانشمندان تمایل داشتند از این رو خود را از مردم تمایز دهند؛ لذا در گذشته از
زبان عربی و امروزه از زبان های فرهنگی استفاده می کنند.»
ظریف ادامه داد: «در فرهنگستان زبان و ادب فارسی تمایل داریم زبان مردم را به قدری
توانا کنیم که مردم بتوانند گفته های دانشمندان را به راحتی بفهمند و دانشمندان
نیز به راحتی زبان علم را از طریق فارسی، منتقل نمایند.»
وی یادآور شد: «امروزه علم در زبان های مختلف تولید می شود ولی برای ایجاد ارتباط
باید یک زبان میانجی وجود داشته باشد و لذا دانشمندان تمایل دارند از یک زبان علم
دیگر استفاده کنند ولی نباید مانع شود که از طریق زبان فارسی بتوانیم مفاهیم علمی
را منتقل کنیم.»
ظریف افزود: «نخستین رسالت ما اینست که دانشمندان مسائل علمی را به زبان مردم
بازگو کنند و آنگاه که سطح دانش در میان مردم به حد قابل قبولی رسید، آن علم را با
سایرین در میان بگذارند.»
وی با بیان اینکه ابوعلی سینا و ابوریحان کتبی نیز به زبان فارسی دارند، تصریح
کرد: «ابن سینا دانشنامه علایی را به زبان فارسی نوشته است و یا ابوریحان کتاب
التفهیم.... را به زبان فارسی نگاشته تا سنگ بنای دانش در زبان فارسی گذاشته شود.»
ظریف با اشاره به اینکه امروزه زبان های اروپایی جایگزین زبان عربی در حوزه علم
شده اند، افزود: «زبان مورد اقبال دانشمندان امروزی از عربی به اروپایی تغییر کرده
است اما هیچگاه این دانشمندان به این فکر نیفتاده اند تا زبان فارسی را توانمند
کنند.»
وی با بیان اینکه مهم ترین دغدغه این دانشمندان بسط علم بوده نه گسترش دادن زبان
فارسی، ادامه داد: «در زبان شناسی معتقدند که یک زبان ذهنی وجود دارد که در متون زبان
شناسی از منتالیسم –یعنی زبان ذهن- صحبت می کند که زبانی است فرای زبان مادری و
البته در دل زبان مادری جای دارد.»
ظریف ادامه داد: «این بدین معناست تا زمانیکه مفهومی علمی درونی نشده باشد، آن
مفهوم برای ما جا نمی افتد و در واقع مخاطب باید در پس ذهن خود این مفهوم را
بدرستی درک کند.»
این عضو فرهنگستان افزود: «وقتی یک زبان ذهنی وجود دارد، مفاهیم علمی بدرستی منتقل
می شود ولی وقتی یک مفهوم علمی به زبان ذهن ترجمه نشده باشد، مخاطب با آن مشکل
دارد.»
ظریف با طرح مثالی از خسوف و کسوف گفت: «همواره با مشکل در این دو واژه علمی روبرو
بودیم و نمی دانستیم کدامیک مربوط به خورشید گرفتگی است؛ لذا در ذهن خود به خاطر
می سپردیم واژه ای که خ ندارد، مختص خورشید نیست. یعنی با یک الگوی ذهنی به درک
این واژه ها رسیدیم.»
وی ادامه داد: «دو کلمه خسوف و کسوف در پس ذهن ما جای نیفتاده بود و به راحتی نمی
توانستیم با آن ارتباط برقرار کنیم و لذا دو واژه خورشید گرفتگی و ماه گرفتگی را
برای آن ایجاد کردیم.»
ظریف در رادیو گفت‌و گو خاطرنشان کرد: «دانشمندانی که با زبان علم ارتباط دارند،
تا زمانیکه نتوانند زبان علمی را به زبان مادری انتقال دهند، هیچگاه نخواهند
توانست ارتباط صد در صدی با علم برقرار کنند.»