آیت‌الله محمدی، رئیس بنیاد بوعلی‌سینا: دکتر حبیبی دچار مستی علم نشده است

به گزارش روابط عمومی و امور بین‌الملل بنیاد بوعلی‌سینا به نقل از روزنامه ایران، در این آیین که با حضور گسترده صاحب‌نظران علم و فرهنگ برپا شد؛ تنی چند از بزرگان فلسفه، سیاست و فرهنگ در فضیلت پنجاه سال جهد علمی، دکتر حبیبی و اهمیت پاسداشت علم و دانایی و تقوا و پارسایی سخنرانی کردند.

غلامرضا اعوانی، استاد فلسفه و عضو پیوسته فرهنگستان علوم، سید کاظم اکرمی، نماینده مجلس خبرگان، حسن بلخاری، استاد فلسفه و رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ایران، محسن رهامی، نماینده پیشین مجلس شورای اسلامی، حسین سلیمی، رئیس دانشگاه علامه‌طباطبایی، رضا صالحی امیری، رئیس کمیته ملی المپیک جمهوری اسلامی ایران و وزیر سابق فرهنگ و ارشاد اسلامی، آیت‌الله غیاث‌الدین طه محمدی، نماینده مجلس خبرگان و رئیس بنیاد علمی و فرهنگی بوعلی‌سینا از جمله سخنرانان این جلسه بودند.

همکاران برگزاری این همایش که با همت خانه اندیشمندان علوم انسانی برپا شد، مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، سازمان اسناد و کتابخانه ملی، بنیاد علمی و فرهنگی بوعلی‌سینا، خانه کتاب، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، دانشگاه علامه طباطبائی، دانشگاه تربیت مدرس، دانشگاه تهران و داشگاه الزهرا بودند.

نجفقلی حبیبی، استاد و پژوهشگر فلسفه اسلامی است که بیشتر او را با عنوان شارح و مصحح می‌شناسیم. او شرح آثار سهروردی، کتاب «قانون» ابن‌سینا و همچنین شرح کتاب «توحید» شیخ صدوق و نیز تصحیح انتقادی کتاب القانون فی الطب ابن‌سینا را در کارنامه علمی خود دارد.  اما حبیبی علاوه بر کارهای علمی، همواره دغدغه‌های سیاسی هم داشته است از این رو بسیاری او را به اعتبار عضویتش در شورای بازنگری قانون اساسی در سال ۱۳۶۸ و نمایندگی‌اش در دور سوم مجلس شورای اسلامی می‌شناسند. همچنین ریاست دانشگاه الزهرا، تربیت مدرس و حقوق و علوم‌سیاسی دانشگاه تهران نیز از دیگر سوابق مدیریتی و اجرایی او است.

دکتر منصور غلامی وزیر علوم به این همایش پیام فرستاد و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی هدیه و لوح سپاس به وی اعطا کرد.

وزیر علوم در این پیام که غلامرضا غفاری معاون فرهنگی وی آن را قرائت کرد، آورده است: کارنامه پرمایه و کاری دکتر حبیبی حکایت از شخصیتی موفق در عرصه های چندگانه کلاس درس دانشگاه، مدیریت دانشگاه ، نمایندگی مجلس شورای اسلامی، عضویت در مجامع و تشکل های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی و پژوهش گری توانا دارد زیرا همه این ساحت ها، عرصه های مهم حیاتی برای او بودند و بنابراین هرگز یکی از را بر دیگری به بهانه های واهی رحجان نداده است.

غلامی تاکید کرد: او از مصادیق عالمی است که نهایت سعی و اهتمام خود را در مسیر ادای تعهداتی که هر انسان عالم و مسئول بر عهده دارد به کار بسته و توانسته است در مقام دانشمندی مسئول پایبندی به شئون دانشگاهی و التزام و تقید به مسئولیت های اجتماعی و تعهدات انسانی و اخلاقی را به خوبی در معرض دید و نظر جامعه دانشگاهی قرار دهد.

وزیر علوم در پیام خود خاطر نشان کرد: فروتنی عالمانه ویژگی ممتاز دکتر حبیبی است که به رغم کسب مدارج بالای علمی و رتبه های برتر دانشگاهی آن هم در حوزه های مهم حکمت و فلسفه به شهادت آشنایانش نه تنها وی را از مدار اخلاق و فروتنی خارج نکرده بلکه به صورتی تحسین بر انگیز بر تواضع او افزوده است و در کمال تواضع بی اعتبا به آنچه در محیط اجتماعی اش می گذرد، نبوده چرا که عالم اخلاق مدار و حساس به مصالح و سرنوشت انسان ها، مسائل سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و شرایط زیست انسان ها مهم است.

وزیر علوم، از این استاد دانشگاه به عنوان کنشگری یاد کرد که شجاعت پا گذاشتن به میدان عمل را دارد، از سرمایه معنوی و علمی و اعتبار دانشگاهی خود هزینه می کند و سخاوتمندانه و از سر اشتیاقی درونی وارد معرکه و میدان عمل اجتماعی می شود.

غلامی تاکید کرد: دکتر حبیبی در اکثر قلمروهایی که وارد شده، نقش تاسیسی و پیشرو داشته و با دقتی ستودنی تلاش کرده است امور را سامانی تازه و پایدار بخشد و اگر امروز نامی بزرگ و محترم دارد بر اساس باور دینی و شهودی ما از خیرخواهی و شفقت مسئولیت شناسی اجتماعی، تعهد و دقت علمی و حرکت در مسیر صلاح ملک و ملت و خلوص نیت اوست.

وزیر علوم ادامه داد: این همت و قدرشناسی را ارج می نهم و برای استاد تندرستی ، بهروزی و مزید توفیقات را از خداوند منان خواستارم و امیدوارم و آرزومندم که سالیان دراز از برکت وجود ایشان برخوردار باشیم.

وزیر علوم از برگزار کنندگان و شرکت کنندگان در آیین نکوداشت دکتر حبیبی قدردانی و تاکید کرد: بزرگداشت این استاد به منزله تحسین و گرامی داشتن جایگاه علم و اندیشه است.

متفکری متواضع

غلامرضا ظریفیان که دبیری این مراسم را بر عهده داشت؛ حبیبی را انسانی چند ساحتی و به نوعی انضمامی خواند و پنج ساحت را در وجود او برشمرد؛ به زعم او، حبیبی، یک «پژوهشگر متبحر» است و در این راستا به برخی از پژوهش‌های او اعم از تصحیحاتی که بر رساله‌های سهروردی، قانون ابن‌سینا و کتاب توحید شیخ صدوق داشته است، اشاره کرد. ظریفیان بعد دوم شخصیت حبیبی را «التزام اجتماعی» او دانست که همواره دفاع از آرمان‌های انقلاب و مردم را سرلوحه خود قرار داده است. بعد سوم شخصیت حبیبی از منظر ظریفیان «وجهه تأسیسی» او است که تأسیس مراکز علمی مهمی همچون دانشگاه تربیت مدرس و مدیریت مراکز علمی همچون دانشگاه علامه‌طباطبایی و الزهرا را نیز در کارنامه خود دارد. او همچنین بعد چهارم شخصیت حبیبی را «توجه همزمان او به تعلیم و تربیت» دانست و تأکید کرد که وی شاگردان بسیاری را تربیت کرده است. در نهایت ظریفیان، فصل آخر وجود حبیبی را «خلق عظیم» او برشمرد و او را فردی متواضع، بی‌ریا، منصف در قضاوت معرفی کرد.

دغدغه‌مند حکمت

غلامرضا اعوانی دیگر سخنران این مراسم کوشید تا بر شخصیت علمی دکتر حبیبی تمرکز کند. به زعم او، حبیبی بیش از نیم قرن، فهم متون حکمت اسلامی را در دستور کار خود قرار داده است و تأکید کرد که فهم این متون و تصحیح آنها امری به غایت دشوار است. او ایران را کشوری فرهنگی و جهانی دانست که واجد حکمت اسلامی است و تأکید کرد که سایر کشورهای اسلامی از موهبت حکمت اسلامی آنچنان که ما بهره‌مند هستیم، برخوردار نیستند. از این رو، اعوانی بر این باور است که مسئولیت دانشمندان ما در حوزه حکمت اسلامی باید حفظ و انتقال این میراث عظیم باشد. او حبیبی را از آن جهت که کار تصحیح متون کهن اسلامی را در دستور کار خود قرار داده است، نمونه یک «دانشمند دغدغه‌مند» دانست. اعوانی معتقد است تصحیح متون در کشور آنچنان که باید محل توجه نیست و عنوان کرد که 40 درصد آثار ابن‌سینا همچنان به صورت خطی است و آن بخشی از آثار ابن‌سینا هم که چاپ شده غیرعلمی است. از این رو،  او تصحیح متون حکمت اسلامی را کاری جهادی قلمداد کرد و تلاش‌های دکتر حبیبی در این زمینه را نیز فعالیتی جهادی خواند.

 متفکری کنشگر

دکتر سید کاظم اکرمی، در ابتدای بحث خود عنوان کرد که حبیبی با تصحیح کتاب «توحید» شیخ صدوق، آرزوی آیت‌الله بروجردی و آیت‌الله مرعشی نجفی را تحقق بخشید. او در ادامه به ذکر بخشی از خدمات اجرایی دکتر حبیبی از جمله تأسیس دانشگاه علوم قضایی، تأسیس پلیس قضایی و انجمن اسلامی مدرسان پرداخت. و در این میان، تأسیس انجمن اسلامی مدرسان را از آن جهت که بستر لازم برای جمع کردن اساتید را فراهم کرده است، کاری برجسته برشمرد و برای استاد حبیبی 10 خصیصه اخلاقی قائل شد و به خصایصی چون صدق در گفتار، دلسوزی عمیق،  تواضع، توجه به کرامت اشخاص، برخورد انسانی و غیرسیاسی با اساتید و دانشگاهیان، شنیدن نقد درست،  پرکاری علمی، معلمی تمام عیار و بهره‌مندی از شخصیتی اجتماعی و سیاسی عنوان کرد. اکرمی معتقد است که بسیاری از اهالی فکر ما حضوری کتابخانه‌ای دارند و از جامعه غایب هستند و در این راستا عنوان کرد که کمتر متفکرانی داریم که از ابتدا در مسائل اجتماعی حضور پیدا می‌کنند و درخصوص آنها موضع می‌گیرند و حبیبی را مصداق این متفکران کنشگر دانست. وی در پایان تأکید کرد که حبیبی همواره هزینه حضور سیاسی و اجتماعی خود را پرداخته است و مصداق این هزینه را عدم حضور او در مجمع تشخیص مصلحت نظام دانست.

متعهد به فلسفه

دکتر حسن بلخاری، در بحث خود عنوان کرد که محال است مجلسی برای دکتر نجفقلی حبیبی برگزار شود و اسمی از شیخ اشراق (سهروردی) به میان نیاید. حبیبی هم اکنون تصحیح رساله‌ای نایاب از سهروردی را در دستور کار خود قرار داده است. او عنوان کرد که فلسفه جز لاینفک زندگی حبیبی است و سلوکات و ویژگی‌های برجسته اخلاقی که در دکتر حبیبی حاصل شده است را نتیجه و برآیند این امر دانست که او جان خود را در آثار بلند شیخ اشراق تزکیه و تطهیر داده است.

 دانشمند سیاستمدار

دکتر حسین سلیمی، بحث خود را با این نکته آغاز کرد که زمانی که به لحاظ اجرایی با حبیبی همکار شدم، پارادوکس‌هایم حل شد. منظور او از پارادوکس، پارادوکس دانشمند-سیاستمدار بود؛ این‌که آیا شأن یک دانشمند، سیاست‌ورزی هست؟ به زعم او، انسان می‌تواند در اوج فرهیختگی، در عرصه اجرا و سیاست‌ورزی هم باشد و مصداق این امر را دکتر حبیبی دانست. او در بخش دیگری از صحبت‌های خود بر فعالیت‌های اجرایی حبیبی متمرکز شد و عنوان کرد که اگر امروز دانشگاه علامه‌طباطبایی به عنوان یکی از دانشگاه‌های برتر مطرح است، این امر مدیون تلاش‌های عالمانه دکتر حبیبی است که کوشید تا مدارس عالی علامه را که شکلی پراکنده داشت به شکلی منسجم و ریشه‌دار دربیاورد.

دکتر رضا صالحی امیری ابتدا از طرح پژوهشی که این روزها تحت عنوان گسل‌های اجتماعی ایران، در دست دارد، سخن گفت و عنوان کرد که تا کنون ده گسل را شناسایی کرده و تبیین و آسیب‌شناسی‌شان را در دستور کار دارد. او یکی از این گسل‌ها را «گسل اخلاقی» دانست و در این خصوص ابراز نگرانی کرد. به زعم او، برای این‌که اخلاق، فضیلت و معرفت رویش کند، نیازمند نمادسازی هستیم و باید انسان‌هایی را به عنوان نماد مطرح کنیم که نسل جدید به آنها باور داشته باشند و در این راستا، حبیبی را نماد اخلاق معرفی کرد.

او در پایان عنوان کرد که امروز آنچه تجلیل می‌شود تنها از دکتر حبیبی نیست بلکه تجلیل از اخلاق، همدلی و تواضع است. او حبیبی را نماد همه این صفات نیکو برشمرد.

 آیت‌الله طه محمدی در بحث کوتاهی کوشید تا بر نکته‌ای که کمتر از سوی دیگر سخنرانان مطرح شد، صحه بگذارد و آن این بود که حبیبی علیرغم بهره‌مندی از علوم حکمی هیچگاه دچار سکر علمی نشد. و در این راستا، عنوان کرد که دانشمندان واقعی آنهایی هستند که هر چه مایه علمی‌شان بیشتر شود، دچار سکر علمی نمی‌شوند. به زعم او، سکر علمی یکی از بزرگترین آفت‌های امروز در میان اهالی علم است و عنوان کرد که تا به حال در آثارحبیبی آن را ندیده است و او  را متفکری متواضع خواند.

حبیبی نیز در این همایش در سخنان کوتاهی از تمامی استادانی که در این مراسم سخنرانی کردند، قدردانی کرد.

در این مراسم حجت الاسلام سیدمحمود دعایی مدیرمسئول روزنامه اطلاعات، احمد مازنی رییس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی، محمود صادقی نماینده مردم تهران در مجلس، الهه کولایی استاد دانشگاه تهران و فاطمه راکعی و هادی خامنه‌ای از فعالان سیاسی نیز حضور داشتند.

در پایان این مراسم، از کتاب «حبیب معرفت»؛ مجموعه مقالات اهدایی به استاد» مشتمل بر چهل مقاله به قلم بزرگان علم و ادب، دوستان و ارادتمندان حبیبی رونمایی شد.