آیین بزرگداشت دکتر اعوانی برگزار شد

 

 

به گزارش روابط عمومی و امور بین‌الملل بنیاد بوعلی‌سینا به نقل از خبرگزاری ایرنا، مراسم بزرگداشت غلامرضا اعوانی در روز چهارشنبه ۲۶ دی‌ماه ۱۳۹۷ در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی با حضور اصحاب اندیشه برگزار شد.

در این مراسم که جمعی از استادان فلسفه کشور و اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها و اهالی فرهنگ و دانشجویان و علاقه‌مندان به استاد اعوانی حضور داشتند، آقایان دکتر حسن بلخاری رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و عضو هیئت امنای بنیاد بوعلی‌سینا، دکتر رضا داوری اردکانی رئیس فرهنگستان علوم و عضو هیئت امنای بنیاد بوعلی‌سینا، دکتر مهدی محقق عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی، دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی عضو پیوسته فرهنگستان علوم، آیت الله دکتر سیدمصطفی محقق داماد رئیس گروه مطالعات اسلامی فرهنگستان علوم و منوچهر صدوقی‌سها سخنرانی کردند.

 

 دکتر حسن بلخاری رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و عضو هیئت امنای بنیاد بوعلی‌سینا، در سخنانی با اشاره به اینکه این بزرگداشت، صد و هشتاد و یکمین بزرگداشت مفاخر این سرزمین است، اظهار کرد: مفتخریم که در این انجمن و در تکریم سه‌گانه اعظم فلسفه ایران برای دینانی و داوری مراسمی برگزار کرده‌ایم و این بار در خدمت اعوانی هستیم.

 

عضو هیئت امنای بنیاد بوعلی‌سینا در ادامه سخنان خود با اشاره به خصوصیات برجسته اخلاقی غلامرضا اعوانی تصریح کرد: دکتر اعوانی علاوه بر تألیفاتشان در حوزه فلسفه، یکی از معدود فلاسفه معاصر ما است که در باب هنر هم سخن گفته است. البته دکتر رضا داوری اردکانی هم در آثارشان در باب هنر به ویژه در نزد یونانیان، اشاراتی به وجه انسان‌شناسی ارسطو داشته‌اند. دکتر اعوانی در کتابی که در باب شیخ اشراق نوشته، اشاراتی درباره این موضوع داشته است؛ این مسئله یکی از نکات فوق‌العاده مهم در جریان شناخت سنت‌گرایی در ایران است. اکثر سنت‌گرایان که می‌شناسیم، مسلمان شده‌اند، تأملات جدی در باب هنر داشته‌اند و گمان می‌کنم اعوانی هم به این لحاظ به هنر توجه کرده است اما آنچه هنر را قابل تأمل و تدبر در میان اندیشمندان کرده، این بوده که سنت‌گرایان دل در گروی عشق افلاطون و به ویژه فلوطین دارند. دکتر اعوانی هم رساله دکترایشان در باب فلوطین بوده است و کسی نیست که آثار فلوطین را نخوانده باشد و شیدای او نشده باشد.

 

رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی با اشاره به رساله دکتری اعوانی درباره فلوطین گفت: ممکن نیست کسی فلوطین خوانده باشد و شیدا نشده باشد، سنت‌گرایان بر اساس چهار ویژگی به هنر توجه می‌کنند، نخست وحدانیت که می‌گوید سنت انسانی نیست، دوم استمرار که با ختم وحی به پایان نمی‌رسد، سوم اثبات که هر روز پرده حقیقت کنار می‌رود، چهارم تجسم که اساس هنر است و اگر حقیقت تجسم نباید، حقیقت مکتوم، امکان هدایت ندارد، رمز گرایش سنت‌گرایان به هنر همین تجسم است.

 

دکتر بلخاری افزود: من ۱۴ سال پیش به خدمت ایشان رسیدم و مسائلی از ایشان پرسیدم که راهنمایی پدرانه‌شان هم انگیزه‌بخش بود و هم مرا آرام کرد، این ویژگی بزرگان است.

 

 

** داوری‌اردکانی: ما به اعوانی نیاز داریم، چون به علم نیاز داریم

در ادامه این مراسم رضا داوری اردکانی رئیس فرهنگستان علوم و عضو هیئت امنای بنیاد بوعلی‌سینا در سخنانی درباره غلامرضا اعوانی اظهار کرد: هر جامعه، قوم و مردم نیازهایی دارند بعضی از نیازها معلوم و شناخته شده‌اند و بعضی را نمی‌دانیم. نیازهای حسی، عاطفی و جسمی مشخص هستند ولی نیازهای دیگری هم وجود دارند که ما آنها را نمی‌بینیم و می‌گوییم ما به اینها چه نیازی داریم. ما در زمان کنونی به علم و فلسفه نیاز داریم. گرچه گذشتگان نیاز نداشتند. نیاز قبل از تجدد با نیاز بعد از آن، یکی نیست. در گذشته علم را نیاز داشتند و به فلسفه چندان نیازی نداشتند چون علم به فلسفه شَرَف داشت. در زمان امروز ارزش‌ها دگرگون شده و تغییر کرده است. ما به علم نیاز داریم؛ از دو جهت، یکی از جهت روانشناسی یعنی گویی علم ما را آرام می‌کند و به قدری نیاز ما برآورده می‌شود صرف‌نظر از اینکه برای توسعه و پیشرفت هم به علم نیاز داریم. همچنین به فلسفه نیاز داریم و فکر نمی‌کنم مردم حتی تحصیلکرده‌ها، اگر از آنها بپرسیم به فلسفه چه نیازی دارید، تصدیق کنند که ما به فلسفه نیاز داریم.

 

عضو هیئت امنای بنیاد بوعلی‌سینا در ادامه سخنان خود تأکید کرد: یکی از خوشبختی‌های من این بوده که در فرهنگستان علوم، دیالوگی پیدا شده بین رشته‌های علمی و فلسفه علوم که بسیار خوشایند است چون دانشمندان مختلف می‌توانند با هم بنشینند و بحث کنند. فلسفه هم به هر حال سهم خود را داشته و با وجود اشخاص بزرگی که آنجا هستند، این رابطه بین علم و فلسفه باید وجود داشته باشد.

 

این استاد فلسفه ادامه داد: ما به دکتر اعوانی نیاز داریم چرا که به کسانی نیاز داریم که همراه علم هستند نه به کسانی که دارای علم‌اند. در هر شرایطی اگر شما در بند سود باشید، علم به شما سود نمی‌دهد، اگر دنبال علم باشید علم به شما سود می‌دهد. ما به کسانی نیاز داریم که علم آن‌ها را داشته باشد دکتر اعوانی کارهای بزرگی در فلسفه کردند و از نوجوانی همه عمرشان را در خدمت فلسفه بودند. ایشان از نوجوانی با قرآن مأنوس بوده و شما می‌دانید که این چه فضیلتی دارد.

 

دکتر داوری اردکانی با بیان این که افلاطون متفکری الهی است، گفت: فلسفه ما از قرن 3 درگیر است و اعوانی که به افلاطون عشق می‌ورزد، مروج فلسفه است چون فیلسوف نمی‌تواند ایدئولوگ باشد، اعوانی ترویج افلاطون نمی‌کند ترویج فلسفه می‌کند. ایشان به فلسفه خدمت کردند کتاب‌هایشان محکم است چه تالیف و چه ترجمه همه قابل استناد است و رفع تکلیف نیست. او در نوشتن عجله نمی‌کند که کار باید امروز تمام شود، کار باید محکم باشد.

 

رئیس فرهنگستان علوم اضافه کرد: ما به معرفی فلسفه ایران و جهان نیاز داریم و اعوانی جزو معدود شایستگان است که می‌تواند این کار را انجام دهد، تسلط او بر فلسفه و آشنا بودن به زبان و فلسفه اروپایی، توان معرفی فلسفه ایران به جهان را به ایشان می‌دهد. ایشان در چین هم فلسفه، عرفان و مولانا درس داده‌اند، درسی که مهم بوده ما از چین فقط عروسک نمی‌خریم با آن‌ها رابطه فرهنگی داریم و اعوانی در مقام کسی که وظیفه دیپلماسی فرهنگی را به عهده دارد، وظیفه‌اش را به انجام رساند، به یاد داشته باشیم که ملاحان چینی شعر سعدی را می‌خواندند، پس فرهنگ ما از مدت‌ها پیش به سرزمین‌شان انتقال پیدا کرده است.

 

وی در پایان گفت: اعوانی صفات اخلاقی کم‌نظیری هم دارد حجب، صداقت و در عین‌حال صریح سخن گفتن اما پیش ایشان با افلاطون نمی‌توانید مخالفت کنید چون دیگر آن آدم نجیب و ساکت به صدا می‌آید البته به حرمت فلسفه و به احترام دانش، بزرگی در انتصاب به حق است و ایشان بزرگ‌اند.

 

  

** محقق: قدردانی از بزرگان علم یعنی هنوز مشمول رحمت خداوند هستیم

دکتر مهدی محقق عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی با اشاره به آشنایی‌اش با غلامرضا اعوانی گفت: او را متجاوز از ۵۰ سال است که می‌شناسم، از دوران بنیاد حکمت و فلسفه که من و مرحوم محمود شهابی و برخی بزرگان پایه‌گذارش بوده‌ایم. در این مجموعه با تلاش دکتر اعوانی، آثار خوبی تقدیم جامعه شد.

 

دکتر محقق در بخش دیگری از سخنان خود با بیان فعالیت‌های انجمن آثار و مفاخر فرهنگی برای بزرگداشت فلاسفه و مفاخر گفت: امیدوارم دکتر بلخاری همان راهی را که این انجمن از آغاز شروع کرده برای برگزاری این بزرگداشت‌ها ادامه دهد و شرایطی را به وجود آورد که نسل جوان بتوانند در این مراسم شرکت کنند. تاکنون در این انجمن ۱۸۱ جزوه علمی برای بزرگان علمی چاپ شده تا شناخته شوند و باید اسوه و الگویی برای جوانان ما قرار بگیرند.

 

وی با اشاره به تأثیر افلوطین در فلسفه اسلامی اظهار کرد: اثری که افلوطین در عرفان اسلامی گذاشت، باعث شد عرفان اسلامی متأثر از آن باشد خصوصاً مسئله عشق که او بررسی کرده، بسیار اهمیت دارد و مسئله کلیدی کلام اوست.

 

عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی افزود: من درباره این بزرگداشت‌ها معتقدم باید شرایطی فراهم شود که نسل جوان در آن شرکت کنند، باید این مراسم دیده شود، ما در این مدت ۱۸۱ کتاب در شرح حال بزرگان و مفاخر این مملکت، منتشر و بزرگداشت ایشان را برگزار کرده‌ایم. نمی‌شود که بگوییم رحمت خدا از ما قطع شده و دیگر مولانا و سعدی و سهروردی و ابن‌سینا و شاعر و متفکر نداریم!

 

در این بخش از مراسم کلیپ مستندی درباره زندگی دکتر اعوانی پخش شد.

 

  

** دینانی: از اعوانی جز صداقت و راستی ندیده‌ام

دکتر ابراهیمی دینانی عضو پیوسته فرهنگستان علوم با ابراز خوشحالی برای بزرگداشت کسی که واقعا فیلسوف است، گفت: همه مردم با کلمه فیلسوف آشنا هستند، ولی کمتر کسی است که معنی فلسفه را بداند. نام فلاسفه غربی در تاریخ فلسفه مانده است، اما فلاسفه ایرانی جز معدودی نامشان باقی نمانده است، خیلی‌ها با فلسفه دشمن هستند، چرا؟ اگر معنی فلسفه را می‌دانستند یا مخالفت نمی‌کردند، یا کمتر مخالفت می‌کردند، فیلو یعنی دوستدار و سوفیا یعنی حکمت، فلسفه یک علم مخصوص نیست اصلاً یک رشته علمی نیست، فیلسوف کسی نیست که همه چیز را بداند، اما کسی است که حکمت و کشف حقیقت را دوست دارد.

 

او ادامه داد: من فکر می‌کنم اگر مردم معنی فلسفه را می‌دانستند کمتر با آن مخالفت می‌کردند، فیلو یعنی عاشق و سوفیا یعنی حکمت. فلسفه علم نیست و فیلسوف دانا نیست، فیلسوف کسی است که حقیقت و کشف آن را دوست دارد. اگر مردم می‌دانستند که این تنها عشق به دانایی است، آن را نکوهش نمی‌کردند. دکتر اعوانی فیلسوف است و طرفدار خرد جاودان، عقل معال دارد و همه چیز نابود می‌شود اما عقل هرگز نابود نمی‌شود.

 

دکتر دینانی افزود: وجه حق تعالی، آگاهی مطلق است، علوم امروز خیلی کار کرده‌، کارهایی که شبیه معجزه است اما با همه عظمتش و کارهایی که کرده، از ظاهر فراتر نمی‌رود و از حس فراتر نرفته، فلسفه می‌کوشد بشر را از حس بالاتر ببرد. شعر که بالاتر می‌رود، به خیال می‌رسد و هیچ عالمی به اندازه عالم خیال گسترده نیست، چه کسی می‌گوید که تو چه چیز هستی؟ تخیل، حس یا هر چیز دیگری، عقل پاسخ می‌دهد و فلسفه کار عقل است.

 

عضو پیوسته فرهنگستان علوم به دوستداری دانایی اشاره کرد و گفت: حب حکمت برای کسی است که دوست دارد و تلاش می‌کند به آن برسد، هیچ کس نمی‌تواند ادعا کند به حقیقت رسیده است چون حکمت به تملک درنمی‌آید و نمی‌توان به آن دست یافت تنها می‌توان به آن نزدیک شد. دین هم همین را می‌گوید، شرع مقدس می‌گوید همه رفتارهای شما باید به قصد قربت باشد و اگر نباشد پذیرفته نیست، فلسفه هم می‌کوشد ورای ظواهر به تقرب برسد.

 

این استاد پیشکسوت فلسفه، اضافه کرد: حتی اگر بزرگ‌ترین دیوار آهنی را جلوی عقل بکشیم، چه بسا نتواند جلوتر برود اما مدام می‌پرسد بیرون چه خبر است؟ فیلسوف از پا نمی‌نشیند اما حد خود را می‌شناسد و دیگری حق ندارد بگوید تو نمی‌فهمی، عقل حد خود را می‌شناسد و می‌داند به درک نامتناهی نمی‌رسد.

 

ابراهمیی دینانی با اشاره به ویژگی‌های فیلسوف، بیان کرد: دکتر اعوانی، مردی است که صداقت فلاسفه در او روشن است، از او جز صداقت و راستی ندیده‌ام، فلسفه اسلامی فلسفه غرب و زبان را به خوبی می‌داند. این روزها خیلی‌ها زبان می‌دانند اما جور دیگری می‌داند، من او را به عنوان رب‌النوع زبان انگلیسی می‌شناسم، او ظرافت زبان را به خوبی می‌داند. ما مفتخریم که افرادی مثل او کم می‌نویسند اما خوب فکر می‌کنند و فلسفه می‌کنند. سقراط یک کلمه ننوشت اما فیلسوف بود، اهل گفت‌وگو بود، فلسفه دغدغه می‌خواهد و سقراط دغدغه داشت، اعوانی هم دارد. می‌شود نپرسید و زندگی کرد اما چه فایده دارد؟! آقای اعوانی توفیق الهی دارد که به چینیان فلسفه و اسلام یاد می‌دهد، ما حدیث داریم که علم را در چین بیاموزید و او در چین به چینیان، علم می‌آموزد.

 

وی افزود: دکتر اعوانی به معنی واقعی کلمه فیلسوف است و دوستدار حکمت جاودان است . دکتر اعوانی شخصی است که کسی جز راستی و حقیقت از او ندیده است و صداقت ناب در او وجود دارد. ایشان فلسفه غرب را خوانده اند و زبان انگلیسی را به درستی می‌داند، ولی دکتر اعوانی طور دیگری زبان انگلیسی را می‌داند. ایشان در انگلیسی فقه اللغه دارند و همچنین فلسفه اسلامی را خوب خوانده‌اند. ما امروز مفتخریم که فیلسوفی به نام دکتر اعوانی داریم که کم می‌نویسد و کم می‌گوید ولی تفکر می‌کند همچون سقراط که یک خط ننوشت ولی فیلسوف بود چون فلسفه دغدغه می‌خواهد و کسی که دغدغه ندارد، فیلسوف نیست. به ما گفته‌اند بروید در چین و علم بیاموزید، ولی دکتر اعوانی کسی است که به چین می‌روند و به آن‌ها فلسفه می‌آموزند.

 

 

 

** محقق داماد: اعوانی می‌توانست فلسفه اسلامی را جهانی کند
مصطفی محقق داماد، رئیس گروه مطالعات اسلامی فرهنگستان علوم ایران، با خواندن غزلی از شعر حافظ در وصف غلامرضا اعوانی به بیان سه نکته پرداخت و گفت: من حکیم زیاد دیده‌ام، فقیه هم زیاد دیدم اما به قول امیرخسرو دهلوی: تو چیز دیگری هستی! جذبه‌ای که دکتر اعوانی برای من دارد این است که جمع بین علم و تواضع و لطف و اخلاق و دانش و ویژگی‌هایی این چنین است و جمع بین این‌ها بسیار کم است، کسی از او بدی ندیده، دوست دارم ببینم کسی هست که بگوید او خیر مرا نخواسته است؟!

 

دکتر محقق داماد در ادامه به نکته دوم اشاره کرد: قرآن می‌گوید حکمت را فقط خدا می‌دهد به افراد و بس. پس هر کس حکیم است آن را باید به عنوان یک چهره قدسی نگاه کرد؛ و نکته سوم اینکه: من می‌خواهم از دکتر اعوانی انتقاد کنم من معتقدم دکتر اعوانی دکتر اعوانی را حرام کرده است. دانش ایشان اگر بی‌نظیر نگویم، کم‌نظیر است ایشان با دانش زبانی که داشتند می‌توانستند فلسفه اسلامی را به غرب معرفی کنند و در مدت کوتاهی، انجمن حکمت و فلسفه اسلامی را جهانی کردند. اما من چندین بار گفتم وقت خود را در امور اداری تلف می‌کنید؛ و در پایان می‌گویم: ایشان برداشت‌های بسیار زیبایی از آیات قرآن دارند.

 

محقق داماد در ادامه اظهار کرد: یک نکته در خصوصیات اخلاقی او وجود دارد که من می‌خواهم به ایشان اعتراض و گله کنم چرا که معتقدم دکتر اعوانی خود را حرام کرده است و دارایی‌ها و ظرفیت‌هایی که در این فرد است، اگر نگوییم بی‌نظیر است، کم‌نظیر است. ایشان می‌تواند فلسفه اسلامی را به جهانیان معرفی کند و با توجه به ارتباطاتی که تاکنون داشته است، فلسفه اسلامی را جهانی کرده است، ولی آثار مکتوب او بسیار کم است. به عنوان یک آشنا با دانش الهیات، ایشان برداشت‌های بسیار زیبایی از قرآن مجید دارد که گاه در هیچ مفسری از قرآن، نمی‌توانیم آنها را ببینیم.

 

رئیس گروه مطالعات اسلامی فرهنگستان علوم ایران اضافه کرد: در بیان نظریات علمی، هیچ کس به اندازه ایشان توانمند نیست و به اندازه‌ ایشان توان گفت‌وگو ندارد اما ایشان تا ساعت یک شب در دفتر می‌ماند و کار اداری انجام می‌داد. ایشان حکیم است و این حکیم بودن به جای خود، به عقیده من که به عنوان فردی آشنا با الهیات، او برداشت‌های زیبایی از حکمت و حکم دارد که چشم هیچ کس آن‌ها را نمی‌بیند. هنوز امیدوارم که قدر خود را بیشتر بداند!

 

  

**صدوقی: کار مشترک من و اعوانی هرگز انجام نشد
منوچهر صدوقی سها، استاد حقوق و فلسفه، با بیان این که تاریخ فلسفه از تاریخ فلاسفه جداست گفت: من به روزهایی برمی‌گردم که دانشگاه‌ها تعطیل شدند، من آن زمان عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف بودم و به مجمع فلاسفه ای که دکتر حسین نصر به راه انداخت و پورجوادی رییس آن بود دعوت و در آن‌جا با دکتر اعوانی آشنا شدم، این جمع به مرکز نشر دانشگاهی تبدیل شد.

 

صدوقی سها با نام بردن از استادانی که نزدشان دروس حکمت و فلسفه را خوانده گفت: من شهادت می‌دهم که در خدمت آقای جورستانی در الهیات اشارات و در مبحث عقل مشکلی پیدا شد و استاد دو سه جلسه معطل شدن، تا این‌که این شخص شخیص،آقای اعوانی این مشکل را حل کرد.

 

عضو مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران گفت: من هم این گله را از ایشان دارم که با وجود علم بالا، آثار مکتوب خیلی کمی دارند و درواقع باید گفت بیشتر فیلسوف شفاهی هستند. او در محضر استاد جورستانی در الهیات اشارات بوده است که من شهادت شرعی می‌دهم گاه برخی از مشکلاتی را که در فلسفه به وجود می‌آمد، اعوانی با تدبر و درایت حل می‌کرد.

منوچهر صدوقی سها، استاد حقوق و فلسفه، با بیان این که تاریخ فلسفه از تاریخ فلاسفه جداست گفت: من به روزهایی برمی‌گردم که دانشگاه‌ها تعطیل شدند، من آن زمان عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف بودم و به مجمع فلاسفه ای که دکتر حسین نصر به راه انداخت و پورجوادی رییس آن بود دعوت و در آن‌جا با دکتر اعوانی آشنا شدم، این جمع به مرکز نشر دانشگاهی تبدیل شد.

 

صدوقی سها با نام بردن از استادانی که نزدشان دروس حکمت و فلسفه را خوانده گفت: من شهادت می‌دهم که در خدمت آقای جورستانی در الهیات اشارات و در مبحث عقل مشکلی پیدا شد و استاد دو سه جلسه معطل شدن، تا این‌که این شخص شخیص،آقای اعوانی این مشکل را حل کرد.

عضو مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران گفت: من هم این گله را از ایشان دارم که با وجود علم بالا، آثار مکتوب خیلی کمی دارند و درواقع باید گفت بیشتر فیلسوف شفاهی هستند. او در محضر استاد جورستانی در الهیات اشارات بوده است که من شهادت شرعی می‌دهم گاه برخی از مشکلاتی را که در فلسفه به وجود می‌آمد، اعوانی با تدبر و درایت حل می‌کرد.

 

**اعوانی: ایران سرزمینی فرهنگی در معنای کامل است
غلامرضا اعوانی، استاد فلسفه و عضو فرهنگستان علوم ایران و عضو هیئت امنای بنیاد بوعلی‌سینا، در پایان نشست با سپاس‌گزاری از استادان و حاضران گفت: انجمن مفاخر فرهنگی، جایگاه بزرگی در ایران دارد، اگر بخواهیم ایران را در یک کلمه خلاصه کنیم، ایران یک سرزمین فرهنگی در معنای کامل است که در شرق و غرب و همه جا اثرگذار بوده. من معتقدم حکومت هم نوعی حکمت است و باید با حکمت حکومت کرد بدون حکمت، این تاثیرگذاری فرهنگی از طرف ایران ممکن نبوده است. ما بزرگان زیادی در زمینه حکمت و فلسفه، عرفا، حکما و اولیایی داشته‌ایم که ناشناخته بودند.

 

عضو هیئت امنای بنیاد بوعلی‌سینا در پایان گفت: من از همه حاضران و سخنرانان سپاسگزارم و معتقدم خداوند معایب را می‌پوشاند و محاسن را ظاهر می‌کند.

در پایان مراسم با حضور آقایان دعایی، محقق داماد، نجفقلی حبیبی، بلخاری، صدوقی‌سها و خانم شهین اعوانی و همسر دکتر اعوانی،لوح سپاس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی به این دانشمند و فیلسوف معاصر اهدا شد.

 

همچنین هدایای بنیاد حکمت اسلامی صدرا، جشنواره فارابی، پژوهشگاه علوم انسانی و... ، به این مناسبت به ایشان داده شد.