یادداشت. توکل دارایی
سومین روز پنج‌شنبه ماه نوامبر روز جهانی
فلسفه نام گرفته است. در این روز، مراکز علمی و پژوهشی در سراسر جهان به این
مناسبت، همایش و نشست‌های علمی و آیین‌های بزرگداشت برپا می‌کنند.
همایشی که بنیاد بوعلی‌سینا در روز ۷
آذرماه ۹۷ با همکاری مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، انجمن حکمت و فلسفه ایران و
اداره کل آموزش و پرورش استان همدان برپا کرد، در این راستا و با تاکید بر میراث
شیخ‌الرئیس، ابوعلی‌سینا بود.
۱. فلسفه چه در دیدگاه عالمان و
دانشمندان چند هزار سال پیش و چه در نگاه فلاسفه عصر حاضر، به عنوان علم بنیادین و
اساسی شناخته می‌شود که در تمام علوم دیگر و ساخت اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و
اقتصادی جامعه جهت می‌دهد.
آثار فلاسفه و تاثیرات آنها در تحولات
جوامع بشری چنان گسترده و ماندگار است که اگر گفته شود در پس هر حادثه و رویدادی
که اکنون در دل تاریخ خفته است، فیلسوفی به امر و نهی نشسته و یا ردی از تفکری
فیلسوفانه برجای مانده حرفی بیراه و اغراق‌آمیز نیست.
هرچند شاگردان ناخلف فلاسفه در برخی
اوقات جاده‌صاف‌کن جنگ‌ها و خونریزی‌های فجیع شده‌اند با این حال این گزاره که
تمدن بشری مدیون و مرهون فلسفیدن است به حقیقت نزدیکتر است.
از طرفی اگر قرار است ناملایمات و تلاطم‌هایی
که در روابط فردی و اجتماعی و حتی بین کشورها رو به سوی بهبود شرایط پیش رود و از
آنها کاسته شود، آنچه می‌تواند نجات‌بخش بشریت باشد، پناه بردن به خرد و اندیشه و
پرهیز از تصمیم‌گیری‌های خلق‌الساعه‌ای است که پشتوانه‌ای جز احساس و عصبانیت و یا
کج‌فهمی ندارند.
اگر فلاسفه نباشند، فرهنگ و هنر و اقنصاد
و سیاست بی‌معنا خواهد شد. فلسفه است که به هر قسمت از اراده‌های انسانی رنگ و
لعاب و جهت می‌دهد.
۲. اما شهر همدان که به برکت آرامگاه
فیلسوف بزرگ مشرق‌زمین، ابوعلی‌سینا و جایگاه تمدنی‌اش، نامی مشهور در شهرهای
فلسفه‌پرور در جهان است می‌تواند و بایتسی ببشتر از هر زمان به این میراث ارزنده
خود ببالد و از میوه‌های آثار و اندیشه‌های سینوی در جهت مدیریت و برنامه‌ریزی‌های
خود بهره‌برداری کند.
اتنظار می‌رود در شهر ابن‌سینا بیشتر از
هر شهر دیگری روش‌ها و منش‌های فلسفی آموزش داده شود و پایگاه‌های علم و فرهنگ حول
محور فلسفه شکل بگیرد.
شهردار، امام جمعه، فرماندار و استاندار
همدان بایستی با فسلفه آشنا باشند. واقعا با اهل فلسفه دمخور باشند و شرایط لازم
برای آسودگی خاطر آنان و استقبال و میزبانی از این رشته مادر و دانشمندان آن را
فراهم کنند.
درست است که ساختمان آرامگاه بوعلی
شاهکار کم‌نظیر معماری ایران به شمار می‌رود و جناب سیحون با الهام از حکمت سینوی
و پیشینه فلسفی آن سنگ‌ها را روی هم گذاشته و احجامی چشم‌نواز خلق کرده است اما
همین بنای فاخر و مهم بدون عقبه فلسفی که آثار و اندیشه‌های شیخ‌الرئیس است، بیشتر
به یک محل گردشگری و سیاحتی مانند خواهد بود تا نشانه‌ای از یک فیسلوف زنده با
تفکری ماندگار.
اگر بر این باوریم که فلسفه و حکمت سینوی
و طب او برای امروز بشریت حرفی برای گفتن دارد، بایستی رفت و آمد فیلسوفان و
خردمندان این حوزه و اساتید مرتبط به شهر همدان و این پایگاه و جاذبه فسلفی بیش از
گذشته باشد و شرایطی فراهم کند که اهل علم به احترام شیخ فلاسفه همدان را برای گفت‌وگو
و تبادل نظر و بیان نظرات جدید و نقد و بررسی میراث گذشتگان انتخاب کنند.
۳. آیا با نگاه بسته و دگم‌اندیشانه‌ای
که هر از گاهی در گوشه و کنار همدان و شهرهای دیگر استان، حاشیه‌سازی می‌کنند، می‌توان
امیدوار بود که در این زمینه کاری ماندگار و اثرگذار صورت بگیرد؟!
یقینا تا نگاه امنیتی به فرهنگ و هنر و
فلسفه در دید برخی مدیران و شاگردان آنها ساری و جاری است، در بر همین پاشنه خواهد
چرخید که از فلسفه و میراث سینوی، جز در کتاب‌های تاریخی و برای تزینی و پز دادن
خبری نخواهد بود.
اما اگر بخواهیم کاری در خور این مراسم
بزرگ انجام دهیم باید چشمانمان را بشوییم و جور دیگر نگاه کنیم. ما در محضر شیخ‌الرئیس،
به خردورزی بیشتر از زمان دیگری نیازمندیم.
همین.