یک: خبرگزاری
آناتولی ترکیه در خبری به تاریخ اول تیرماه ۱۳۹۷، از برگزاری مراسم دعا برای شادی
روح ابن‌سینا در ۱۰۰۱ مسجد در ۲۰۰ کشور توسط بنیاد هماهنگی جهان ترک خبر داده و
گفته است این آیین در ۱۷ آگوست ۲۰۱۸ (۲۶ مرداد ۱۳۹۷)، با همکاری سفارتخانه‌ها،
بنیادها و نهادهای بین‌المللی انجام خواهد گرفت.
دو: در موج خبری
شبکه‌های اجتماعی در ماه گذشته، عکس و مطلبی دست‌به‌دست می‌شد که در دانشگاه علوم
پزشکی شهر آنکارا لوح تندیس شیخ‌الرئیس با عنوان "حکیم ترک" معرفی و
مورد اعتراض مردم قرار گرفته بود.
سه: همچنین در ماه
گذشته سازمان تأمین اجتماعی کشور در عملی دست‌کم سهل‌انگارانه؛ تصویر بوعلی را از
روی جلد دفترچه‌های بیمه این سازمان برداشته بود و ایضاً مردم و علاقه‌مندان به
مفاخر ملی می‌گفتند، اینَ تذهبون؟!
چهار: شهرداری
استانبول در سال ۲۰۰۶ همایش بین‌المللی با نام ابن‌سینا در این شهر برپا کرده و
چاپ مجموعه مقالات آن در دو جلد نفیس در کتابخانه‌های همدان در دسترس قرار دارد.
پنج: طرح تصحیح انتقادی کتاب الهیات شفا (از نظر حجم کمتر از یک‌دهم شفا) با بودجه
تحقیقاتی 2/1 میلیون یورویی اتحادیه اروپا در شهر پیزای ایتالیا به سرپرستی
پروفسور آموس برتولاچی در حال اتمام است. او از مسئولان بنیاد بوعلی برای همکاری
مالی درخواست کمک داشت که به علت نبود بودجه، عملی نشد.
شش: و اینک مائیم
به‌عنوان مدعی و میراث‌دار حکمت و طب سینوی در ایران و همدان. ساختمانی بسیار
باشکوه با معماری منحصربه‌فرد از قریب ۷۰ سال پیش برای آرامگاه بوعلی ساخته شده و
به‌عنوان نماد شهر و استان همدان مایه فخر و مباهات همگانی است و سالانه ده‌ها
هزار گردشگر ایرانی و خارجی با هدف زیارت این آستان حکمت به این جایگاه ادای
احترام می‌کنند.
گرچه در زمینه ساخت این آرامگاه و
میزبانی از گردشگران در حد توان و وسع خویش عمل کرده‌ایم؛ اما با گسست نگهداری از
اماکن و آرامگاه‌ها با مباحث علمی و میراثی مفاخر کشور عملاً گشایشی اثرگذار در
زمینه معرفی آثار شخصیتی چون بوعلی دیده نمی‌شود.
این گسست، زمانی نمود پیدا می‌کند که هر
سازمانی بنا به شرح وظایف خود، نمی‌تواند فراتر از چارت سازمانی خویش عمل کند.
یعنی میراث فرهنگی همدان اگر بخواهد درباره چاپ و نشر آثار بوعلی اقدام کند، نه
بودجه و امکاناتش را دارد و از نیروی متبحر علمی و متخصص در این زمینه برخوردار
است.
شهرداری همدان نیز بارها اظهار داشته که
وظیفه‌اش در حیطه امور عمرانی شهری است و برای امور فرهنگی این چنینی حاضر نیست
بودجه صرف کند و یا احیاناً خود رأساً وارد گود شود.
می‌ماند بنیادی که به‌نام شیخ‌الرئیس و
از ۱۲ سال پیش در همدان تأسیس شده است و اتفاقاً در شرح وظایف او، همه امور فرهنگی
و علمی مرتبط با شیخ‌الرئیس گنجانده شده است.
مسئولان این بنیاد نیز می‌گویند چون
بودجه ثابت و همیشگی در اختیار ندارند و بسته به شرایط و نوع نگاه مسئولان استانی
و ملی در برخی سال‌ها حتی کمترین کمک‌ها به آنها نیز قطع شده است؛ بنابراین انتظار
نداشته باشید بتوان در سال‌هایی نزدیک، مثلاً همه ۲۰۰ کتاب و رساله بوعلی را
تصحیح، ترجمه و یا شرح کرد و یا به زبان‌های دیگر جهان عرضه نمود.
در یک برآورد واقع‌بینانه از سوی مؤسسه
پژوهشی حکمت و فلسفه ایران در سال ۱۳۸۶؛ برای طرح تحقیقاتی تصحیح علمی- انتقادی
آثار حکمی و فلسفی ابن‌سینا، قریب به 5 میلیارد تومان بودجه و صرف دست‌کم ۱۰ سال
زمان نیاز بوده است.
طرح مذکور اما با تغییر مدیریت این مؤسسه
و نیز قطع بودجه‌های بعدی به محاق رفته و تنها در این روزها خبرهایی از احیای آن
_و البته با درخواست بودجه در شرایط جدید_ به گوش می‌رسد.
می‌ماند تصحیح آثار پزشکی بوعلی‌سینا که
تصحیح قانون آن در بنیاد بوعلی و ترجمه و شرح قسمت‌های ریاضی شفا؛ که هر دو در سال
جاری به ثمر می‌رسند.
هفت و نتیجه‌گیری: اخبار یادشده و
گزارش‌های بعدی، حکایت از پراکنده‌کاری و جزیره‌ای عمل کردن و حتی در برخی موارد
احساس رقابت دستگاه‌های اجرایی با فرهنگی و علمی است.
اگر آرامگاه بوعلی از هزینه بلیط‌فروشی
دست‌کم درآمدی میلیاردی در سال دارد، چرا مسئولان استان نمی‌توانند با رایزنی با
مسئولان بالادستی در میراث و یا ریاست جمهوری، قسمت اعظم این بودجه را برای نشر
آثار خود شیخ جذب کنند؟!
حلقه مفقوده در این زمینه، نه اقدام
نکردن و به فکر نبودن است که بارها از سوی بنیاد بوعلی پیشنهاد آن مطرح و مکاتبه و
رایزنی انجام شده است؛ بلکه همکاری نکردن و خنثی کردن تلاش‌هایی است که از جانب
سایر دستگاه‌ها در این زمینه انجام می‌شود.
اگر نگاه سازنده و همکاری و همیاری در
بین دستگاه‌های اجرایی و فرهنگی استان تقویت شود و از کلمه و سخنرانی به عمل در
آید؛ خواهیم دید که انجام برنامه‌هایی که کشور ترکیه یا اتحادیه اروپا و... در
زمینه میراث سینوی انجام می‌دهند؛ سهل و در دسترس خواهد بود.
تکمله: خارج از شیطنت‌های فرهنگی و تحریف
تاریخ برای انتساب شخصیت‌های ایرانی به سایر کشورها؛ که امری مذموم و محکوم است؛
به‌راستی نمی‌توان جلوی برنامه‌های فرهنگی و تبلیغی کشوری مثل ترکیه را گرفت که
دانشمندی مثل بوعلی را به صرف وجود زادگاهش بخارا در کشور تازه تأسیس ازبکستان با
زبان رسمی ترکی؛ وابسته به جریان سیاسی- فرهنگی ترکستان بزرگ می‌داند.
چرا که از یک منظر فرهنگی و جهانی، بوعلی
به همه کسانی در این کره خاکی تعلق دارد که میراث او را می‌شناسند و از علم و دانش
و کتاب‌هایش بهره می‌برند.
بنابراین تنها کاری که می‌توان کرد؛ وجه
اثباتی برای معرفی شیخ‌الرئیس در همدان و ایران و از طریق همکاری‌های داخلی است.
اگر در داخل ایران چنین برنامه‌ای که
ترکیه اعلام کرده و در کنار آرامگاه بوعلی و با شکوه هر چه‌تمام‌تر برگزار شود و
رایزنی‌های فرهنگی کشور نیز در آن مشارکت کنند و یا در معابر و میادین شهرهای مختلف
و دانشگاه‌ها، تندیس مفاخر ملی مثل بوعلی نصب شود و یا بودجه کافی برای تصحیح و
چاپ و نشر آثار بوعلی با مشارکت همه دستگاه‌های استان از شهرداری و میراث و ارشاد
و بنیاد بوعلی و دانشگاه‌ها فراهم شود و ده‌ها اگرِ دیگر؛ خواهیم دید که هیچ یک از
برنامه‌های تدارک‌دیده شده در جهان خارج از ایران و کشورهایی که به میراث ایران
دستبرد می‌زنند؛ نه‌تنها کارگر نمی‌شود؛ بلکه به‌عکس خود تبدیل خواهد شد.
به‌نظر می‌رسد باید هم راهبرد و هم
تاکتیک خود در زمینه برنامه‌های فرهنگی و علمی را از نو بنویسیم و البته عمل کنیم.
از ما گفتن بود. همین.