تجلیل از مقام علمی آیت‌الله دکتر سید مصطفی محقق داماد

به گزارش روابط عمومی و امور بین‌الملل بنیاد بوعلی‌سینا به نقل از روزنامه اطلاعات؛ رئیس جمهوری در پیامی به مناسبت مراسم بزرگداشت و تجلیل از مقام علمی آیت الله دکتر سید مصطفی محقق داماد که صبح روز یکشنبه 10 دی 1396 با حضور جمع زیادی از استادان، دانشجویان و علاقمندان در فرهنگستان علوم برگزار شد، گفت: دکتر محقق داماد نمونه روشنی از خردورزی و اعتدال است.

متن کامل این پیام که توسط حسام الدین آشنا خوانده شد ، بدین شرح است:

بسم الله الرحمن الرحیم

یَرْفَعِ اللَّـهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنکُمْ وَالَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَاتٍ

جای سپاس است که به همت فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران، ارج‌نامه‌ای برای نکوداشت «مردی از تبار خرد و فضیلت» منتشر و رونمایی می‌شود. استاد زاده محترم جناب آقای دکتر سید مصطفی محقق داماد به واقع شایسته این عنوان و درخور چنین تجلیلی است.

بی‌تردید خدمات گسترده علمی، آموزشی و پژوهشی، از ایشان چهره‌ای برجسته و به یادماندنی ساخته است که می‌تواند نمونه روشنی از خردورزی و اعتدال، و نیز آرمان بلند همکاری حوزه و دانشگاه شمرده شود.

از چنین ابتکاری خرسندم و امیدوارم همه، قدردان فرهیختگان و استادان گرانسنگی باشند که از تقدیم توان و عمر شریف خویش در جهت ساختن فردایی بهتر برای ایران و سرنوشتی نکوتر برای جامعه انسانی دریغ نکرده و نمی‌‌کنند.

حسن روحانی

رئیس جمهوری اسلامی ایران

بنا به این گزارش، این مراسم که چهره‌های مختلف فرهنگی و علمی و حتی سیاسی نیز حضور داشتند با صحبت های حجت الاسلام والمسلمین رسول جعفریان آغاز شد. او در سخنانی کوتاه در باره شخصیت دکتر محقق داماد گفت: عقل و درایتی که از مجموع فرهنگ و شیعه می شناسیم، محصول حوزه و دانشگاه است و این نسل از زمان مطهری و بهشتی آغاز شده و تا به امروز که زمان افرادی چون محقق داماد و دینانی است ادامه یافته. یکی از ویژگی های آیت الله محقق داماد این است که وقتی انحرافی ببیند یا جمله نادرستی بشنود، ساکت نمی ماند و در کنار پرداختن به علم و دانش به جنبه های اصلاحی نیز می پردازد.

وی افزود: یادگیری روش های نو، مردمی بودن، اخلاقی که از پدر، پدربزرگ و برادر خود به ارث برده است، همگی از جمله فضائل ایشان است. محقق داماد از آغاز طلبگی همیشه دست مردم را می گرفت و احساس مسئولیت داشت. علاوه بر این در سه رشته ادبیات، فلسفه، فقه و حقوق خیلی خوب درس خوانده و حاذق است. بنده از ایشان بسیار خواندم و یاد گرفته ام و راجع به ایشان بیشتر از اینها می دانم که امیدوارم مجال دست دهد و در محفل دیگری بازگو کنم.

علی اکبر صالحی معاون رئیس جمهور نیز از دیگر سخنرانان این جلسه بود. وی که سابقه دوستی با دکتر محقق داماد را دارد گفت: به نظر من مهم ترین ویژگی ایشان مصمم بودن در راهی است که پیش می گیرد. محقق داماد در راهی که طی می کند شک نمی کند و متحیر نیست. او می داند مقصدش کجاست و هدفش چیست. شیوه بیان و تبیین مسائل از دیگر ویژگی های این عالم بزرگوار است. نحوه گفتمان آیت الله محقق داماد بسیار ارزشمند است و هر کسی از شنیدن صحبت های ایشان لذت می برد. جود و کرم از دیگر ویژگی های اوست. همچنین در باب اجتهاد مواضع ایشان بسیار شاذ و نادر است و بنده در همین جا اعلام می کنم که از مریدان این عالم هستم.

دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی عضو پیوسته فرهنگستان علوم و چهره ماندگار فلسفه در ادامه این مراسم گفت: از برگزاری چنین مجلسی خوشحال هستم. همه موجودات در جهانند و فرق انسان با دیگر موجودات این است که انسان جهان دارد ولی موجودات دیگر این‌گونه نیستند و انسان چون جهان دارد، پس فرهنگ دارد. فرهنگ هم یک جهان ندارد، در یک فرهنگ جهان های مختلفی حضور دارند و انسان ها به شیوه های مختلفی زندگی می کنند. تاریخ نشان می دهد که علم در حال حاضر بسیار گسترش یافته و هر کسی در رشته خودش مرزهای خود را می شناسد. انسان امروز بیش از هر عصر دیگری در تناقض ها زندگی می‌کند‌. اما مهر و محبت همیشه ثابت بوده و جهان براساس مهر و کین استوار است. در عالم بودن خانواده محقق داماد همین بس که پدربزرگشان، حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی موسس حوزه علمیه قم بوده است و معلوم نیست که اگر ایشان نبود حوزه چه می شد! مهربانی پدر ایشان هم موجب شد تا حوزه نجات یابد. از زمان شیخ طوسی تا امروز که علم اصول پیدا شده است، اگر بخواهم علم اصول را تجسم کنم سید محمد محقق داماد را بر می گزینم. زندگی این عالم بزرگوار با علم اصول گره خورده بود.

ابراهیمی دینانی ادامه داد: محقق داماد زبان خارجی را خوب بلد است و جهان را خوب می شناسد. او زبانش، زبان اسلام، مظهر کامل وحدت حوزه و دانشگاه و مظهر کامل علم قدیم و جدید است. چندی پیش در یک جلسه ای ایشان از عبارت ولایت دوستی نام بردند و بنده هم در همین جا این عبارت را استفاده می کنم. این عالم بر مهر و دوستی استوار است و خدا را شکر که ما سالها در سپهر ولایت دوستی با ایشان هستیم.

سپس سید محمود دعایی، مدیر مسئول روزنامه اطلاعات، نیز در این مراسم با اشاره به این نکته که جای دو نفر در این مراسم خالی است گفت: این دو نفر یکی کاکایم سید محمد خاتمی است و دیگری دکتر سید حسین نصر است چرا که آیت الله محقق داماد از برجسته ترین مشاوران ایشان در تدوین دایره المعارف قرآن بود. من زمانی که از کرمان به قم آمدم حجره من در مدرسه‌ای بود که پدر بزرگوار آیت‌الله محقق داماد در آنجا تدریس می‌کردند. وی همچنین گفت: من شاهد بودم که چه شخصیت‌های ارجمندی خدمت ایشان حضور پیدا می‌کردند. در پرتو این آشنایی بر آن شدم که ببینم منتسبین به این خاندان چه کسانی هستند که با آیت‌الله سیدمصطفی محقق داماد آشنا شدم.

سید محمود دعایی در بخشی از صحبتهایش گفت: یکی از ویژگی‌های برجسته آیت الله محقق داماد این است که به شبهات و مسائلی که در جامعه وجود دارد پاسخ می دهد و از حقیقت دفاع می کند ضمن اینکه مسائل و مطالبی که بیان می کنند همیشه به روز است و روزنامه اطلاعات افتخار این را دارد که ناشر اندیشه های ایشان باشد.

سید محمود دعایی در ادامه با ذکر خاطره‌ای، توجه آیت‌الله دکتر محقق داماد به علم و اندیشه را ستود. او گفت: در اوایل دهه ۸۰ یکی از روحانیون دانشمند و اهل علم، در زندان به سر می‌برد و موعد دفاع از رساله دکتری ایشان رسیده بود. دکتر محقق داماد، دکتر دینانی، دکتر مصطفوی و احتمالاً دکتر احمد احمدی استادان راهنما، مشاور و داور مراسم دفاع آن روحانی از تز دکتری و پایان‌نامه‌اش بودند.

دکتر محقق داماد پیشنهاد داده بودند چنانچه امکان آزادی یا مرخصی آن روحانی نیست، برای از دست نرفتن فرصت قانونی دفاع، اساتید مربوطه در زندان حاضر شوند و جلسه دفاعیه در زندان تشکیل شود. من نزد رئیس وقت دادگاه ویژه روحانیت رفتم و گفتم افتخار جمهوری اسلامی آن است که به زندانیان امکان علم‌آموزی و ادامه تحصیل می‌دهد. اینک زیبنده نیست یک روحانی در زندان از امکان دفاع از رساله‌اش محروم بماند و برگزاری جلسه دفاعیه در زندان هم، در شأن نظام جمهوری اسلامی نیست. رئیس وقت دادگاه ویژه، با این توضیح، ایامی به آن روحانی مرخصی دادند و ایشان به نیکی از رساله‌اش دفاع کرد. این رویداد نیکو، به برکت همت و احساس مسئولیت جناب دکتر محقق داماد به نتیجه نشست و نمادی از شاگردپروری و دفاع از حق دانشجویان به‌شمار می‌رود.

دعایی در پایان خطاب به محقق داماد اظهار داشت: حجت دیندارانی هستید که در آستانه از دین بریدن هستند و شما همچون کوهی هستید که به شما تکیه می‌کنند وپناه می‌آورند.

دکتر محسن اسماعیلی عضو حقوقدان شورای نگهبان در ادامه این سخنرانی ها گفت: بنده بیش از ۳۰ سال است که از دانش این استاد بهره مند شده ام و جامعیت ایشان در فقه اصول و منطق مثال زدنی است. آیت الله محقق داماد گنجینه خاطرات ایران و حوزه علمیه هستند و در همه مواردی که بنده در خدمت ایشان بودم، نکته های نابی شنیده ام. نکته سنجی ایشان در تاریخ نقلی، درس زندگی می دهد و خوشبختانه حافظه خوبی که دارند موجب می شود که همه چیز را دقیق و امانتدارانه نقد کنند. خوش بیانی و خوش محضری از دیگر خصایص ایشان است. محقق داماد، هم فقیه است و هم فقیه پرور و هنرش پرورش انسان های اندیشمند است. مردمداری و درد شناسی از دیگر ویژگی های ایشان به شمار می رود و از همه اینها مهم تر وطن دوستی ایشان است که موجب شد امروز در کنار ما باشند و خدا را شکر که ایشان در کشور ماندند.

وی افزود: خوش‌ بیانی و خوش محضری ایشان به گونه‌ای است که هر چه در محضر ایشان حاضر باشی تشنه‌تر خواهی شد. هنر آقای محقق داماد پرورش انسان‌هایی است که می‌اندیشند. استاد آدمی را به اندیشه وادار می‌کند. ایشان در دفاع از حقیقت و شریعت تعارف ندارد. از جمله خصوصیات برجسته ایشان عشق به ایران و ایرانیان است. به همین دلیل در این باره از هر چه توانسته‌اند دریغ نکرده‌اند. ایشان مردمدار است و مردم را دوست دارد. اسماعیلی بیان کرد: خداوند در ذات و بیان ایشان ویژگی‌هایی قرار داده است. ایشان دردشناس هستند، هم در تشخیص بیماری‌ها خاضعانه و هم در تجویز داروها حکیمانه عمل می‌کنند. این موضوع بسیار مهم است که به آن توجه شود. بسیاری از دردهای امروز جامعه از طریق ایشان درمان خواهد شد. وقتی در کنفرانس‌های بین‌المللی در محضرشان حاضر بودم شاهد این بودم که چگونه متفکران برجسته دنیا مقابل ایشان سر تعظیم فرود می‌آوردند و به سخنان ایشان به عنوان معیار و ملاک توجه می‌کردند. امروز شمار بسیاری از خادمین کشور از شاگردان ایشان هستند.

دکتر سید حسین صفایی رئیس شاخه حقوق فرهنگستان علوم با اشاره به اینکه برگزاری چنین مجالسی تجلیل از علم است اظهار داشت: بنده ۴۰سال از محضر ایشان بهره مند شدم و مطلع هستم که کتاب های فقه این عالم بسیار عالی و جزو کتاب های درسی است که دانش جویان زیادی از آن استفاده می کنند به عقیده من ایشان مظهر فقه پویا هستند و سعی می کنند فقه را طوری تفسیر کنند که پاسخگوی مسائل روز باشد. علاوه بر این در زمینه مالکیت فکری هم اطلاعات خیلی خوبی دارند و همواره نیازهای خود را در نظر می گیرند. خلاصه اینکه مقام آیت اللهی شایسته و برازنده ایشان است.

در ادامه این مراسم سیمایی صراف به نمایندگی از شاگردان محقق داماد سخنانی در باره او ایراد کردند.

دکتر رضا داوری اردکانی رئیس فرهنگستان علوم در سخنانی کوتاه گفت: بنده در چند سال اخیر کمتر مجلس این چنینی را دیدم و فکر می‌کنم وجود این همه افراد عالم و بزرگ در این جلسه یک نشانه است و نشان از حرمت و بزرگی آیت الله محقق داماد دارد. وی افزود: رابطه من با ایشان یک رابطه کاری نیست بلکه یک رابطه دوستی و همدلی است. راجع به کتابی هم که امروز رونمایی می شود لازم است که بگویم حدود ۱۸-۱۹سال پیش قرار شد که هر سال چهار نفر از طرف چهار فرهنگستان انتخاب شوند و به آنها نشان درجه یک علمی اهدا شود. مرحوم دکتر حبیبی پیشنهاد دادند که برای این نامزدهای انتخابی، کتابی هم تهیه شود. یکی از این منتخبین آیت الله محقق داماد بود. کتابی که امروز رونمایی می شود حاصل ارسال مقالاتی توسط استادان بنام است و همه آنها زیر نظر بنده تهیه شده .

در ادامه این مراسم از کتاب «مردی از تبار خرد و فضیلت؛ ارج نامه سیدمصطفی محقق داماد» با حضور تعدادی از میهمانان رونمایی شد.

آخرین سخنران این مراسم آیت الله محقق داماد بود که این جلسه به منظور نکوداشت مقام وی برگزار شده بود.

وی در ابتدای سخنانش گفت: من دست کسانی را که برای این کتاب مقاله نوشتند، می بوسم. در خانواده من همه اهل تحقیق و علم بودند و به نظر خودم بنده کفران نعمت کردم و آن طور که باید و شاید از آن فضا استفاده نکردم. برادر بزرگتر بنده تجسم هوش، تحقیق، مطالعه و تربیت بود. بنده استادان بزرگی در حوزه علمیه قم که آن زمان یک حوزه آکادمیک بود، داشتم. حوزه ای که در سایه فقر از در و دیوارش علم، تحقیق و پژوهش می بارید و منبع مالی اش تنها کمک های مردم بود ولی با این وجود در این حوزه استادانی چون علامه طباطبایی درس می دادند.

وی ادامه داد: در آن زمان‌ها دانشگاه‌های آکسفورد، هاروارد با حوزه علمیه قم قابل مقایسه نبود... من در محضر استادان بزرگی همچون علامه طباطبایی، استاد مطهری و آیت‌الله منتظری بودم و استفاده می‌کردم و در تهران هم با دوستان بزرگی آشنا شدم که نشست و برخواست با آن ها برای ما درس بود که امروز از حضور همه دوستان در این مراسم تشکر و سپاس دارم.

محقق داماد افزود: پس از اینکه بنده به تهران آمدم، خداوند دوستان بزرگی نصیبم کرد، دوستانی که از آنها فضیلت می بارید از جمله آنها دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی بود که دوستی من و ایشان قدمت ۵۰ساله دارد یا حدود ۳۸سال پیش که دکتر اعوانی را دیدم، جذب عظمت ایشان شدم و اینها همه نعمت هایی بود که خداوند در این سال ها به من عطا کرد و امروز که اینجا هستم دلم به این خوش است که در کنار استاد انی قرار گرفتم که روزی در بحث های من حضور داشتند. از سال ۱۳۷۰بنده عضو پیوسته فرهنگستان علوم که آن زمان ریاست آن را دکتر شریعتمداری برعهده داشت، شدم تا کنون که ریاست این فرهنگستان را دکتر اردکانی به عهده دارد و بنده تجسم کامل فرهنگ و ادب را در ایشان می بینم و از ایشان بابت برگزاری این مراسم نهایت تقدیر و تشکر را دارم.