مراسم بزرگداشت و رونمایی از تمثال استاد مهدی محقق، علامه، ادیب، فقیه و نسخه پژوه برجسته با حضور بزرگانی همچون دکتر فتح‌الله مجتبایی، محمدعلی موحد، عبدالله انوار و غلامرضا اعوانی و دیگر استادان برجسته در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران برگزار شد.
به گزارش روابط
عمومی و امور بین‌الملل بنیاد بوعلی سینا به نقل از روزنامه اطلاعات، دکتر
محمدحسین ساکت، نویسنده و پژوهشگر در سخنانی با اشاره به اینکه یکی از بزرگترین
نعمت‌هایی که در قرآن به آن اشاره شده است، کتاب و دانش است، گفت: اگر از نعمت‌های
اولیه‌ای که برای بقاء بشر لازم است، بگذریم، هیچ نعمتی به اندازه کتاب ارج ندارد.
وی افزود: حدیثی
از پیامبر اکرم(ص) نقل شده که می‌فرمایند: مردم یا دانشجو هستند یا استاد و
آموزگار و این نشان‌دهنده اهمیت آموزش در هر حرفه‌ای است.
دکتر ساکت ادامه
داد:تعقل و آموزش وجه تمایز انسان با سایر آفریده‌های خداوند است و به همین دلیل
انسان شاهکار آفرینش است.
دکتر غلامرضا
امیرخانی، معاون کتابخانه ملی هم در ادامه با بیان اینکه به شاگردی استاد محقق و
همسرشان دکتر نوش‌آفرین انصاری، مفتخر است، گفت: مردم ایران و تمام عاشقان زبان و
ادب فارسی امروز از نتایج اقدامات دکتر محقق بهره‌مند می‌شوند.
وی تصریح کرد:
در میان بخش‌های مختلف کتابخانه ملی، بخش نسخه‌های خطی، بخش ویژه‌ای است که امثال
دکتر محقق و دکتر انوار در آنجا حضور داشته‌‌اند و ما امروز به همین بهانه مفتخر
هستیم که پذیرای استاد مهدی محقق باشیم.
دکتر محمدعلی
موحد، تاریخ‌نگار و عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی هم در ادامه، با اشاره به
اینکه من اجازه صحبت کردن در حضور دکتر محقق و درباره ایشان را به خودم نمی‌دهم،
گفت: من همیشه از خوان ایشان بهره‌مند شده‌ام. دکتر محقق به
گردن بسیاری از مؤسسات علمی از جمله کتابخانه ملی حق دارند و من ترجیح می‌دهم تا
زمان دراختیار خودشان قرار گیرد تا جمع مانند همیشه از صحبت‌هایشان بهره‌مند شوند.
دکتر فتح‌الله
مجتبایی، نویسنده و مترجم هم، دوستی خود و دکتر محقق را مربوط به سال 1330 در
دانشکده ادبیات و الهیات دانشگاه تهران دانست و گفت: در هر جامعه و
در هر دوره‌ای، استثنائاتی وجود دارد و دکتر محقق، استثناء زمانه ماست. ایشان از
لحاظ علمی و اخلاقی در ایران و خارج از ایران همواره مایه سربلندی ماست.
وی تأکید کرد:
زبان من از شمردن خدمات ایشان به فرهنگ ایران زمین قاصر است. دکتر محقق در
ادبیات فارسی، تاریخ فرهنگ ایرانی و علوم انسانی بسیار برجسته است .
دکتر مجتبایی،
افزود: تألیفات دکتر محقق، همیشه قابل اعتماد و استناد و انتشارات او در دانشگاه‌های
مک‌گیل و تهران، همیشه مثمرثمر بوده است.
وی با تأکید بر
خدمات دکتر محقق در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، گفت: دو دوره ریاست ایشان بر
انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، دوران بسیار برجستهای بود که متأسفانه به دلیل
مشکلات جسمی دکتر محقق، ادامه حضورشان در انجمن محقق نشد .
استاد عبدالله
انوار از نسخه‌شناسان برجسته معاصر هم، با بیان آشنایی 60 ساله خود با دکتر محقق،
گفت: دکتر محقق از جمله کسانی است که هرگز علم را فدای کار اداری نکرد. او دارای
چنان تألیفاتی است که سبب می‌شود هرگز نام او از کتاب و کتابخانه حذف نشود.
وی با یادآوری
تاریخ حضورش در کتابخانه ملی و همکاری با مرحوم استاد ایرج افشار، گفت: من در بخش
نسخ خطی کتابخانه ملی، در دو بخش نسخه‌شناسی و کتاب‌شناسی، فهرست‌نویسی کتاب‌های
خطی را در کنار بزرگانی همچون استاد مینوی انجام دادم.
استاد انوار
تصریح کرد: امروز در دنیا اسلام‌هراسی گسترش یافته و من می‌‌خواهم بگویم، فرهنگی
به نام فرهنگ اسلامی که بیش از 1400 سال قدمت دارد، یکی از بزرگترین فرهنگ‌هاست.
وی افزود:
امیدوارم سیاستمداران و نسل جوان متوجه باشند که چه چیزهای جدیدی در فرهنگ اسلامی
وجود دارد و آن را اشاعه دهند.
دکتر غلامرضا
اعوانی، فیلسوف و چهره ماندگار هم به عنوان سخنران بعدی، دکتر محقق را جامع معقول
و منقول دانست و گفت: دکتر محقق در زمینه علوم معقول و فلسفه، اقدامات بزرگی انجام
داده و نه تنها در ایران رشته‌های دکتری بسیاری تأسیس و دانشجویان زیادی تربیت
کرد، بلکه در سطح جهانی هم اقدامات فرهنگی قابل توجهی را به ثمر رساند.
وی افزود: فرهنگ
ایرانی یک فرهنگ استثنایی است و خصوصیاتی دارد که فرهنگ‌های دیگر از آن بی‌بهره‌اند.
دکتر اعوانی با
تأکید بر تأثیرگذاری فرهنگ ایرانی بر دیگر فرهنگ‌ها، گفت: امام جمعه چین،
اخیراً گلستان سعدی را ترجمه کرده است و کتاب مرصادالعباد هم از فارسی به چینی
ترجمه شده است.
وی خاطر نشان
کرد: دکتر محقق یکی از تأثیرگذارترین افراد در معرفی فرهنگ ایرانی به خارج از کشور
است. او در دانشگاه مک‌گیل تدریس و استادان بزرگی را جذب کرده است.
این فیلسوف ادامه
داد: تأثیرگذاری دکتر محقق در خارج از کشور به اندازه‌ای بود که مسئولان دانشگاه
مک‌گیل موافقت کردند، مؤسسه انتشاراتی مشترکی را با دانشگاه تهران تأسیس کنند.
وی گفت: در حال
حاضر، دنیا به سوی جهانی شدن حرکت کرده است و جالب آنکه فرهنگ ما از ابتدا جهانی
بود. علمایی همچون ابوریحان بیرونی با 33 عنوان کتاب ترجمه و تألیف، کتب قانون و
طب ابن‌سینا که جهانی است، تائیدکننده این ادعاست.
دکتر اعوانی،
دکتر محقق را چهره برجستهای دانست که قدم‌های عمیقی در راه جهانی کردن فرهنگ
ایرانی برداشته است.
وی گفت: کتاب‌ها،
بزرگترین سرمایه‌های ماست که در ایران و کشورهایی مانند هند که به فرهنگ ما
نزدیکند، خاک می‌خورند و متأسفانه در حال از بین رفتن هستند. موجب شرمساری است که
هنوز40 درصد آثار ابن‌سینا تصحیح نشده است.
دکتر کامران
فانی، نویسنده، کتابدار و عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی هم در سخنانی، دکتر محقق
را نمونه‌ای از همراهی مؤثر آموزش علم و اخلاق در کنار یکدیگر دانست و گفت: من در
سال 1343 که دانشجوی سال اول رشته زبان و ادب فارسی بودم، با دکتر محقق که عربی
تدریس می‌کردند، آشنا شدم.
وی ادامه داد:
وقتی در سال 1350 در فوق لیسانس رشته کتابداری قبول شدم، خانم دکتر انصاری(همسر
دکتر محقق) استاد این رشته بودند، دکتر محقق تحت تأثیر ایشان، در گسترش کتابداری
مدرن تلاش زیادی داشتند.
دکتر فانی خاطر
نشان کرد: دکتر محقق همواره خدمتگزار بقیه بود. او در کنار نوشتن کتاب‌هایی
مختلف، حتی از غلط‌گیری کتاب‌ها هم ابایی نداشت.
اکبر ثبوت،
پژوهشگر تاریخ و فلسفه اسلامی هم با بیان یکی از دغدغه‌های استاد محقق، مربوط به
دهه‌های پیش، گفت: در سال‌های 55 یا 56، نوشته‌ای را از استاد محقق دیدم که در آن،
ایشان نسبت به خالی شدن عرصه فرهنگ و علم از بزرگان هشدار داده بود.
وی افزود: من
این دغدغه را به استاد مرتضی مطهری منتقل کردم. در دهه 60 هم با تکرار این دغدغه
در شرح منظومه، آن را به مرحوم استاد شهابی نشان دادم. مرحوم شهابی،
اعلام کرد که شبیه چنین دغدغه‌ای اخیراً از سوی امام خمینی(ره) در آن سال ها هم
مطرح شده و متأسفانه حرکتی برای رفع این دغدغه انجام نشده است.
دکتر ثبوت، از
پرورش نیافتن افرادی مانند دکتر انوار، دکتر اعوانی و دکتر محقق در شرایط حاضر
ابراز نگرانی کرد.
دکتر حسن
بلخاری، رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی هم با تأکید بر اینکه در دین اسلام تنها
یادگاری از حضرت حق، کتاب است، گفت: دکتر محقق صاحب آثار نیستند، بلکه خود کتاب
هستند. سلوک عملی و آثار به جای مانده از ایشان این جرأت را به ما می‌دهد که ایشان
را با جرأت مصداق خود کتاب بدانیم.
دکتر موسوی
گرمارودی هم در سخنانی، با اشاره به اینکه پیش از این در چند درس، شاگرد دکتر محقق
بوده است، قطعه‌ای را با نام «مهربانی» در رسای استاد محقق خواند.
دکتر نوش‌آفرین
انصاری، نویسنده، پژوهشگر و همسر دکتر محقق هم با ابراز خوشحالی از حضور در جمع
دوستداران استاد محقق، گفت: فکر می‌کنم در این جمع قدیمی‌ترین دوست استاد محقق، من
هستم. دوستی ما به سال 1338 برمی‌گردد.
وی افزود: از
ویژگی‌های استاد محقق، توجه او به تساوی میان زن و مرد است. این نگاه مساوی
در حق آموختن و با هم زندگی کردن همیشه برای من ارزشمند بود.
دکتر انصاری
تأکید کرد: امیدوارم دکتر محقق همواره سلامت باشند و من هم عصای دست ایشان باشم.
استاد مهدی
محقق، فقیه و ادیب برجسته نیز در سخنانی با بیان اینکه من شایسته آنچه‌ام درباره‌ام
گفته شد، نیستم، اظهار داشت: من آخوندزاده‌ای هستم که در حوزه و دانشگاه بوده‌ام.
مرحوم سلطان‌القرآیی، شخصاً مرا از آموزش و پرورش به کتابخانه ملی منتقل کرد. چون
همیشه درباره کتب خطی نگران بود.
وی افزود: وقتی
در سال 1337 و به مدت 3 سال مدیر بخش کتاب‌های خطی شدم، متأسفانه فهرست درستی از
کتاب‌های خطی وجود نداشت. به این ترتیب امکان تغییر کتاب 20 میلیونی با کتاب
2تومانی وجود داشت.
استاد محقق
ادامه داد: به این دلیل اولین کار من تهیه کردن شناسنامه برای نسخ خطی بود. به
همین دلیل از فرد جامع‌‌الاطرافی مانند دکتر انوار درخواست کردم، این مسئولیت را
بپذیرند.
وی با بیان
اینکه تسلط استاد انوار به زبان‌های انگلیسی، فارسی و فرانسه باعث شد تا تهیه هویت
برای کتاب‌ها به اتمام برسد، گفت: من می دانستم که به دشواری می‌توانم کسی مانند
عبدالله انوار را بیابم که ریاضیات، فقه و فلسفه بداند و بتواند فهرست نسخ خطی را
تهیه کند.
من هم ضمن کار
کردن در کتابخانه ملی با خانمی آشنا شدم که استاد دانشگاه لندن بود و در سال 1340
از من برای تدریس در کرسی زبان فارسی این دانشگاه دعوت کرد.
این مجتهد
برجسته تأکید کرد: به برکت کتابخانه ملی، من زبان انگلیسی را در دانشگاه لندن یاد
گرفتم و بعداً به این زبان در دانشگاه مک‌گیل و مالزی تدریس کردم.
استاد محقق با
ذکر خاطره ای از حضور در محضر مقام معظم رهبری گفت: مقام معظم رهبری در یک مهمانی
افطاری گفتند که روضه خوان های مشهد قصیده‌ای را در مصیبت حضرت موسی بن جعفر(ص) می
خوانند و پسرم محمود آن قصیده را کامل برای ایشان خواندند.
در پایان این
مراسم از تمثال استاد مهدی محقق در بخش کتاب‌های خطی، کتابخانه و مرکز اسناد ملی
رونمایی شد.