انشاءالله رحمتی در همایش «حکیم هزاره‌ها» گفت: ابن‌سینا معتقد است تجربه دینی به تجربه نبوی نمی‌رسد چرا که او نبی را از فیلسوف متمایز می‌کند. دادخواه نیز در این مراسم با اشاره به پروژه تصحیح «الهیات شفا» بیان کرد که در این پروژه 200 نسخه از الهیات شفا شناسایی شده که 20 نسخه آن متعلق به سده هفتم است.
به گزارش روابط عمومی و
امور بین الملل بنیاد بوعلی سینا به نقل از خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، همایش
«حکیم هزاره‌ها» در راستای گرامی‌داشت فیلسوف و طبیب جهانی ایران و نیز تجلیل از
مقام علمی استاد سید عبدالله انوار، فرهنگ‌پژوه، کتابشناس، مترجم، فرهنگ‌نویس و
نسخه‌پرداز پیشکسوت شامگاه روز شنبه 30 مردادماه با سخنرانی دکتر غلامحسین
ابراهیمی‌دینانی، آیت‌الله غیاث‌الدین طه محمدی، دکتر انشاءالله رحمتی، دکتر
غلامرضا دادخواه در فرهنگسرای ابن سینا برگزار شد.
انشاءالله رحمتی، استاد فلسفه در این مراسم سخنرانی خود را با موضوع «دین‌شناسی
ابن‌سینا» ارایه کرد و گفت: ما در فرهنگ‌مان یک ابن‌سینا داریم و یک سنت سینایی؛
به این معنی که فقط اندیشه ابن‌سینا روی ما تاثیرگذار نبوده بلکه ستارگان و عالمان
بسیاری متأثر از افکار او ظهور پیدا کرده‌اند.
وی با اشاره به صائن‌الدین علی‌بن ترکه اصفهانی در سده نهم هجری گفت: او کتاب
«تنبیة القواعد» را نگاشته و در عین حال رساله کوچکی به نام «ساعت و شق‌القمر»
دارد و در آن عالمان مسلمان را به هفت بخش تقسیم می‌کند و جایگاه ابن‌سینا را در
آن مشخص می‌کند.
این استاد فلسفه به سخنی از نویسنده کتاب «دبستان‌المذاهب» اشاره کرد و گفت: مولف
این کتاب می‌نویسد اگر صدهزار تن خود را به عقل فعال متصل کنند حافظ نبوت هستند!
البته این به معنای یکی دانستن تجربه نبوی با تجربه دینی نیست.
رحمتی با اشاره به نظر ابن‌سینا درباره تجربه دینی عنوان کرد: ابن‌سینا معتقد است
تجربه دینی به تجربه نبوی نمی‌رسد چرا که او نبی را از فیلسوف متمایز می‌کند و
معتقد است تجربه دینی حکیم یا فیلسوف از جنس تجربه نبوی نیست بر همین اساس برای
نبی سه مولفه برمی‌شمرد.
به گفته رحمتی، ابن سینا معتقد است پیامبر عقل قدسی دارد و در مرتبه بالاتری از
حکیم قرار دارد. پیامبر از جودت خیال برخوردار است و برخلاف فیلسوف که کلیات را
درک می‌کند جزئیات را می‌فهمد و می‌تواند آن را برای بشر با زبان قابل فهم بیان
کند البته خیال نبی با خیال مرسوم ما متفاوت است بدین معنی که خیال او از جنس شجره
یافته است و خیال قدسی است چون پیامبر می‌تواند با این خیال با عقول مردم حرف بزند
پس می‌تواند بشریت را هدایت کند از سوی دیگر پیامبر قدرت تصرف در عالم را دارد و
به همین دلیل معجزه دارد و این در حالی است که فیلسوف از چنین ویژگی مبراست.
ابن سیناها عقل را حاکم کردند
آیت‌الله طه محمدی، رئیس بنیاد علمی فرهنگی ابن‌سینا نیز در ادامه این مراسم طی
سخنانی گفت: هنوز در گوشه و کنار جهان کسانی هستند که روی عرفان، طب، پژوهش، فلسفه
و ... حساب باز کردند و از روی عشق و علاقه در این انجمن حضور یافتند.
وی با اشاره به سالروز ابن‌سینا به تعبیر امام خمینی(ره) اشاره کرد و گفت: امام
خمینی (ره) ابن‌سینا را انسانی بی‌نظیر می‌دانستند و تقدیر و سپاس از زحمات
عبدالله انوار به عنوان یک ابن‌سینا پژوه که در هدف مقدس خودش فانی شده، قابل
ستایش است.
رئیس بنیاد علمی فرهنگی ابن‌سینا با بیان اینکه بوعلی‌سیناها در طول تاریخ خورشید
درخشان برای ساختن افکار بشر شدند، یادآور شد: آنها عقل را حاکم کردند و بشریت را
به عقلانیت رساندند. امروز سنت علم منهای عقل اگرچه کیلومترها از زمین را کنده و
دفینه‌های آن را استخراج کرده و کیلومترها در فضا پیش رفته اما هنوز بشر دفینه‌های
عقل خود را استخراج نکرده و امروز جنگ‌های منطقه‌ای، خشونت، ترور و ناامنی به دلیل
همین موضوع است.
آیت‌الله محمدی ضمن انتقاد از اینکه متاسفانه ابن‌سینا را در دنیا تنها به عنوان
طبیب می‌شناسند، افزود: این در حالی است که هنرهای دیگر ابن‌سینا مهمتر از طب اوست
و ایشان در عمر کوتاه خودش که زیر 50 سال بوده 150 کتاب و رساله نوشته است و
همانگونه که گفتم امام خمینی (ره) با آن عظمت می‌گوید ابن‌سینا نظیر ندارد اما ما
آن را دست کم گرفتیم و به آن کمتر پرداخته‌ایم.
تصحیح انتقادی و منقحی از الهیات شفا
انجام نشده است
دادخواه نیز در ادامه این مراسم توضیحاتی را درباره پروژه‌ای که با موضوع «الهیات
شفا» ابن‌سینا در بنیاد علمی و فرهنگی ابن‌سینا دنبال می‌شود ارایه کرد و گفت:
در اجرای این پروژه کشورهای بسیاری مشارکت دارند و بودجه یک میلیون و دویست هزار
یورویی برای آن در نظر گرفته شده است.
وی درباره اهمیت الهیات شفا گفت: در سده دوازدهم کتاب «شفا» ابن‌سینا به لاتین
ترجمه شد و دو بخش از آن بیش از بخش‌های دیگر در غرب اهمیت یافت که یکی از آنها
شفا و دیگری الهیات بود. علی‌رغم اهمیت کتاب الهیات در سده‌های میانی تاکنون تصحیح
انتقادی و منقحی از کتاب انجام نگرفته و تلاش ما در این پروژه این است که تصحیح
انتقادی خوبی از این کتاب صورت بگیرد.
وی با اشاره به برخی از تصحیح‌هایی که از الهیات شفا تاکنون صورت گرفته گفت: در
قاهره در سال 1930 تصحیحی از این کتاب انجام گرفت اما این تصحیح نسخه‌های کهن قبل
از سده هفتم را در نظر نگرفته بود. تصحیح علامه جوادی آملی نیز که براساس 5 نسخه
موجود در کتابخانه شخصی ایشان بود انتقادی نبود. دکتر هادی ناجی اصفهانی نیز
براساس 7 نسخه که 4 نسخه آن قبل از سده هفتم بوده تصحیح دیگری از این کتاب ارایه
کرد که اتفاقاً تصحیح انتقادی بود، اما از ترجمه لاتین شفای ابن‌سینا در آن
استفاده نکرده، با این وجود تصحیح منقح و خوبی است.
دادخواه با بیان اینکه دو تصحیح در مصر و استانبول از الهیات شفا ارایه شده گفت:
ما در پروژه خودمان 200 نسخه از الهیات شفا را شناسایی کرده‌ایم که 20 نسخه آن
متعلق به سده هفتم است و کوشش کرده‌ایم که تمام ترجمه‌های کهن و نوی الهیات شفا
اعم از چاپ شده و نشده را جمع‌آوری کنیم. همچنین کنفرانس‌هایی در شهر پیزای
ایتالیا در سال 2015 برای کمک به این پروژه برگزار شد و کنفرانس‌های دیگری نیز در
آینده برگزار می‌شود.
وی در بخش پایانی سخنانش اظهار امیدواری کرد که با همکاری مراکز و نهادهای علمی
ایرانی و نیز کمک‌های دولتی این پروژه بتواند با قدرت بیشتری به کار خود ادامه دهد.
کارهای انوار در
ابن‌سینا پژوهی مایه مباهات است
علی‌اصغر
خسروی، رئیس فرهنگسرای ابن‌سینا در ابتدای این مراسم با بیان اینکه این فرهنگسرا
بنا به رسالت خویش آیین نکوداشت بزرگان و فرهیختگان را برگزار کرده است، گفت:
اگرچه در ستایش ابن‌سینا اندیشمندان هزاران سخن و صفحه نگاشته‌اند اما جرج سارتن
در کتاب تاریخ علم بوعلی سینا را بزرگترین اندیشمندان برای همه زمان‌ها می‌داند.
وی در ادامه ضمن تجلیل از زحمات استاد سید عبدالله انوار، ابن‌سیناشناس افزود: وی
فرهنگ‌پژوه، کتابشناس، مترجم، فرهنگ‌نویس و نسخه‌پژوهی است و از معدود ابن‌سیناشناسان
کشور است که شرح و ترجمه او بر کتاب 22 جلدی ابوعلی سینا بخش کوچکی از زحمات وی در
این عرصه را نشان می‌دهد. نام استاد فهرستی از پژوهش‌ها و کتاب‌های این حوزه را در
ذهن متبادر می‌کند که هر کدام از آنها تلاش یک استاد تمام عیار را می‌طلبد.
رئیس فرهنگسرای ابن‌سینا تاکید کرد: انوار بیش از بیست سال ریاست بخش نسخ خطی
کتابخانه ملی را برعهده داشته و تنوع مطالعات و پژوهش‌های گسترده است و کارهای
ایشان درباره ابن‌سینا مایه مباهات است.