دکتر دینانی: تمام فلسفه یعنی "پرسش از هستی"

در ابتدای این جلسه که مدیریت آن را علی اوجبی، نویسنده و مترجم آثار فلسفی به عهده داشت، گفت: به عمده آثار استاد دینانی انتقادات و ایراداتی وارد شده است، از جمله اینکه می‌گویند کتاب‌های ایشان ساختارمند نیست و کمتر مورد ارجاع قرار گفته است. بنده فکر می‌کنم که این نقد به آثار استاد وارد نیست، به خاطر اینکه از کسانی که نبوغ دارند، نمی‌توان دغدغه و توقع ذهن ساختارمند داشت. این‌گونه افراد عمدتا ساختارشکن هستند.

وی افزود: یکی دیگر از اشکالاتی که به آثار استاد ابراهیمی دینانی وارد می‌شود این است که چرا ایشان وارد حوزه ادبیات می‌شوند که بنده معتقدم این ایراد هم وارد نیست، چون ادبیات فقط به فرم و صورت می‌پردازد و این فلاسفه هستند که باید درباره آن اظهارنظر کنند.

اوجبی در پایان گفت: اگر قرار باشد دوران زندگی حرفه‌ای ابراهیمی دینانی را به سه دوره دینانی متقدم، میانی و متأخر تقسیم کنیم، متوجه می‌شویم که کتاب‌های ایشان در دوران متأخر در سال‌های اخیر بسیار متفاوت شده و به اوج پختگی رسیده است. در این سال‌ها دغدغه ایشان بیشتر در حوزه زبان، اندیشه، پرسش و مسائلی از این قبیل است.

پس از اوجبی ابراهیمی دینانی مؤلف اثر و چهره ماندگار فلسفه سخنرانی کرد.

وی گفت: امروز حجم اطلاعات اینقدر زیاد شده است که همه آدم‌ها همه چیز می‌دانند، اما عمق این دریای بیکران فقط یک سانتیمتر است. در گذشته یک روستایی اطلاعات خاصی از مسائل اطرافش نداشت، اما همان زمانی که در کنار گاو و گوسفندهایش بود و یا کشاورزی می‌کرد عمیقا فکر می‌کرد؛ این در حالی است که امروزی‌ها اطلاعات بسیاری دارند ولی عمق آن بسیار کم است.

دینانی افزود: در خصوص توضیحاتی که آقای اوجبی دادند باید بگویم که کسانی که به ارجاع ندادن مطالب من ایراد دارند باید بدانند که تعداد کم ارجاعات من به این خاطر است که عمدتا اطلاعات برای خودم است و از جایی یا کسی نگرفته‌ام و گرنه در هر شرایطی که از جایی و یا منبعی استفاده کردم، حتما ارجاع داده‌اند.

وی تصریح کرد: یکی از مباحثی که در کتابی که امروز رونمایی می‌شود به آن پرداخته شده «معنی» است و اینکه چگونه به آن برسیم. آدم‌های امروز به دلیلی که در ابتدای صحبتم اشاره کردم حاضر نیستند فکر کنند که معنی کجاست و چگونه می‌توانیم به آن برسیم. لازم است اشاره کنم که ما بدون عمل هرگز به معنی نمی‌رسیم. آنهایی که می‌گویند معنی جا ندارد یعنی چه؟ معنی همه جا هست.

چهره ماندگار فلسفه ادامه داد: اختیار و اراده یکی دیگر از فصول کتاب پرسش از هستی یا هستی پرسش است. اینکه فرق بین اختیار و اراده چیست، علم و عمل چیست، از عمل به علم می‌رسیم یا از علم به عمل، رابطه بین ذهن و جهان چیست، رابطه بین تاریخ و طبیعت و تاریخ و زمان چیست، اگر طبیعت نبود تاریخ بود یا تاریخ به طبیعت وابسته است، همه اینها مسائل و سئوالاتی هستند که بنده در 14 فصل به ساده‌ترین شکل ممکن و در عین حال به صورت عمیق به آنها پرداخته‌ام.

نویسنده کتاب «پرسش از هستی یا هستی پرسش» اضافه کرد: هستی و اندیشه هستی از دیگر فصول اصلی این کتاب است. اینکه هستی چیست همان جایی است که فلسفه از آن آغاز می‌شود. علم هرگز نمی‌تواند به این سئوال پاسخ بدهد و در خصوص پاسخ این سئوال فقط فلسفه می‌تواند اظهارنظر کند. بزرگترین فیلسوف سال‌های اخیر که مثل من دغدغه پرسش از هستی را داشت، مارتین هایدگر بود. بنده هایدگری نیستم، پاسخ‌هایم هم به این سئوال هایدگری نیست، ولی پرسشم شبیه پرسش‌های هایدگر است.

این جلسه با پرسش و پاسخ میان حاضران و ابراهیمی دینانی تمام شد و در انتها کتاب «پرسش از هستی یا هستی پرسش» ابراهیمی دینانی رونمایی شد.

در بخش پرسش و پاسخ این جلسه شهین اعوانی از برگزاری جلسه نقد و بررسی این کتاب در آینده نزدیک توسط موسسه حکمت و فلسفه خبر داد. همچنین دینانی در پاسخ به سئوال یکی از حاضران در رابطه با عابد الجابری که از فیلسوفان عرب طرفداری بی‌جا کرده است، گفت: بنده با عابد الجابری در مراکش دیدار داشتم. ایشان عرب نیست، ولی تعصب عربی دارد. وی حتی فلسفه اسلامی هم فلسفه ایرانی می‌نامد در حالی که ما اصلا فیلسوف عرب نداریم و عابد الجابری فقط تعصب عربی دارد ولی فرد پُر و با اطلاعاتی نیست.