مدیر طرح تصحیح و ترجمه الهیات شفا: ابن سینا فضای دیالوگ بین فرهنگی ادیان را فراهم کرد

به گزارش روابط عمومی و امور یین‌الملل بنیاد بوعلی‌سینا به نقل از خبرگزاری فارس از همدان، پرفسور آموس برتولاچی عصر روز چهارشنبه هشتم اردیبهشت 1395 در نشست علمی «ابن سینا و متکلمان غربی، تأثیرپذیری آلبرت کبیر از الهیات ابن سینا»، با بیان اینکه برای نخستین بار است محل زندگی این سینا را می‌بینم، اظهار کرد: ابن سینا آثار شایسته خود را در این سرزمین نگاشته است.

وی با اشاره به اینکه علاقه‌مندم یک سخنرانی در خصوص ابن سینا در همدان ارائه دهم، افزود: در محلی که او کتاب شفا را نوشت و در آنجا هم دفن است، ارائه سخنرانی بسیار جالب خواهد بود.

استاد برجسته ابن سیناشناسی در دانشگاه اسکوالا نرماله سوپریوره ایتالیا با بیان اینکه حضور در ایران نقطه عطفی برای ادامه کار ابن سیناپژوهی در ایتالیاست، تصریح کرد: این سفر به من فرصت داد ایران را با پیشینه تاریخی و فرهنگی بزرگ و تأثیرگذار در دنیای امروز، بشناسم.

وی با اشاره به اینکه یکی از مهمترین متفکران قرون وسطی به نام آلبرت کبیر از ابن سینا در مقابل ابن رشد دفاع می‌کند، ادامه داد: آلبرت کبیر در سخنان دفاعیه خود از ابن سینا، سخنان ابن رشد درباره ابن سینا را رد می‌کند و آن را نادرست می‌داند.

برتولاچی با بیان اینکه ابن سینا تأثیر بسیار زیادی بر فرهنگ لاتین دوره قرون وسطی به عنوان فیلسوف و یک طبیب داشت، خاطرنشان کرد: شاهکارهای او در فلسفه و طب به لاتین ترجمه شدند و تأثیر عمیقی بر فرهنگ لاتین تا دوره مدرن بر جای گذاشتند.

وی با تأکید بر اینکه آلبرت کبیر و ابن سینا هر دو شخصیت‌ چند دانشی بودند و به زمینه‌های مختلف دانش علاقه‌مند بودند، گفت: توجه آلبرت کبیر به ابن سینا به خاطر علاقه‎مندی به متافیزیک بود.

استاد برجسته ابن سیناشناسی در دانشگاه اسکوالا نرماله سوپریوره ایتالیا با اشاره به اینکه نقش ابن سینا در فلسفه اسلامی، همان نقش ارسطو در فلسفه غربی است، اظهار کرد: ابن سینا را می‌توانیم ارسطوی دوم در بافت دینی و فرهنگی متفاوت معرفی کنیم.

وی با بیان اینکه متافیزیک یکی از مهم‌ترین بخش‌های آثار ارسطو است، افزود: خداوند در فلسفه ارسطو به نام حرکت‎کننده جهان معرفی می‌شود که متفاوت از خدای ادیان ابراهیمی است.

برتولاچی با اشاره به اینکه ابن سینا فرم و محتوای متافیزیک ارسطو را تغییر داد و به توحید اسلامی نزدیک کرد، تصریح کرد: این تحول و تغییر برای فلاسفه و متکلمان در داخل و خارج جهان اسلام بسیار جذاب بود.

وی با بیان اینکه این کار ابن سینا به کار آلبرت کبیر نزدیک بود، ادامه داد: ارسطو در یونان و ابن سینا در ایران 13 قرن از منظر زمانی و چندین مایل از نظر مکانی فاصله دارند و قیاس بین این دو چند کیفیت مقدماتی نیاز دارد.

محقق برجسته ابن سیناپژوهی خاطرنشان کرد: ابن سینا متون یونانی ارسطو را نخواند، دسترسی او به آثار ارسطو غیر مستقیم بود و از طریق آثاری که از یونانی به عربی ترجمه شده بود، صورت گرفت.

وی با بیان اینکه دسترسی ابن سینا به آثار ارسطو به ترجمه‌های لفظی بود، گفت: اندیشه ارسطو در جهان اسلام با توضیحات شارحان یونانی و متفکران دیگر همراه بود.

برتولاچی با اشاره به اینکه در تداوم انتقال اندیشه ارسطو در جهان اسلام، شخصیت ابن سینا ظهور یافت و نقطه عطف تاریخ اندیشه اسلامی شد، اظهار کرد: ما اگر به تغییر و تحولی که ابن سینا در متافیزیک ارسطو داد بپردازیم، می‌توانیم به اهمیت کار ابن سینا در بسط اندیشه ارسطو در جهان اسلام پی ببریم.

وی با بیان اینکه ابن سینا در سیستم فلسفی اهمیت اساسی به الهیات داد، افزود: بوعلی سینا در زندگی خود متذکر می‌شود که متافیزیک نقطه عطفی در مطالعات فلسفی اوست، البته این دانشمند بارها کتاب متافیزیک ارسطو را خواند اما نتوانست متوجه مفاهیم آن شود تا بعد از مطالعه کتابی از فارابی، متوجه مباحث آن شد.

استاد دانشگاه اسکوالا نرماله سوپریوره با اشاره به اینکه ابن سینا اهمیت بسیار زیادی به متافیزیک ارسطو داد، تصریح کرد: ابن سینا متافیزیک ارسطو را غیر سیستماتیک دید و گمان کرد به یک تحول نیاز دارد.

وی با تأکید بر اینکه متافیزیک یک عنصر اساسی در آثار فلسفی ابن سیناست، ادامه داد: در حالی که ریاضیات در همه آثار ابن سینا دیده نمی‌شود، اما متافیزیک، منطق و الهیات در تمام آثار آن دیده می‌شود.

برتولاچی با بیان اینکه ارائه ابن سینا از متافیزیک ارسطو عمیق‎تر از ارائه او از بخش‌های دیگر فلسفه است، خاطرنشان کرد: کتاب شفا، مهمترین کتاب فلسفه ابن سینا به شمار می‎رود که از کتاب اشارات نیز مهمتر است.

وی با اشاره به اینکه کتاب شفا به دوره بلوغ فکری ابن سینا باز می‌گردد، گفت: ابن سینا در این اثر برخی از نوشته‌های فلسفی خود را بازنویسی کرده و برخی دیگر را مختصر کرده است.

استاد فلسفه اسلامی در ایتالیا با بیان اینکه جای تعجب ندارد شاگردان ابن سینا به شفا توجه ویژه داشتند، اظهار کرد: شفا و اشارات مهمترین کتب در فلسفه اسلامی است که می‌توان اهمیت آن را از شمار متعدد نسخه‌ها و شروح‌های نوشته شده بر آن؛ پی برد.

وی با تأکید بر اینکه شفا در قرون وسطی به طور ناقص به زبان لاتین ترجمه شده است، افزود: تأثیر این کتاب در فرهنگ یهودی قابل مشاهده است.

برتولاچی با اشاره به اینکه بخش الهیات کتاب شفا مهمترین بخش الهیات در آثار ابن سیناست، تصریح کرد: این اثر بیش از هر چیز مبتنی بر سنت فلسفی پیش از او به ویژه ارسطو و نویسندگان قدیم استوار است.

وی با بیان اینکه شکل کلی کتاب شفا سنتی است، ادامه داد: ابن سینا سه اثر ارسطو را درباره حیوان‎شناسی در یک بخش آورده و بخش نفس کتاب را قبل از گیاه‎شناسی و حیوان شناسی قرار داده است.

مدیر طرح تصحیح و ترجمه الهیات شفا با تأکید بر اینکه ساختار سنتی این کتاب تفاوت چندانی با کارهای متفکران غربی ندارد اما حاوی اصالت‌های جدی است، خاطرنشان کرد: ابن سینا را می‌توان یک ارسطوی جدید نامید.

وی با اشاره به اینکه ابن سینا آنچه در آثار ارسطو است را بسط می‌دهد، گفت: ارسطو مهمترین منبع آثار و افکار ابن‌سینا بوده است.

برتولاچی با بیان اینکه ابن سینا به طور وسیعی به نجوم در بخش ریاضیات شفا پرداخته است، اظهار کرد: متافیزیک ابن سینا چهار برابر ماورالطبیعه ارسطو است، هر چند نسبت به بخش‌های دیگر شفا چندان وسیع به نظر نمی‌رسد.

وی با بیان اینکه الهیات ابن سینا، بسطی بر متافیزیک ارسطو است، افزود: ابن سینا در کنار متن ارسطو تمام تفکرات الهی و کلامی بعد از ارسطو را افزوده است.

استاد فلسفه اسلامی دانشگاه در ایتالیا با اشاره به اینکه ابن سینا در الهیات سه تغییر عمده ایجاد کرده است، تصریح کرد: این سه تغییر اساسی در سه شاخه، فرم و شکل، در جایگاه، مکان و محتوا قرار داده شده است.

وی با تأکید بر اینکه در میان سه تغییر ابن سینا، تغییرات محتوا مهمترین بخش برای ماست، ادامه داد: در بحث تغییر فرم و صورت ابن سینا، متافیزیک ارسطو را به یک علم دقیق تغییر داده است.

برتولاچی با اشاره به اینکه ابن سینا جنبه‌های علمی متافیزیک را مشخص می‌کند، خاطرنشان کرد: موضوعات، ساختار، روش و راهی برای اثبات حقایق که در فلسفه ارسطو دیده نمی‌شود و یا غیر منسجم است، توسط ابن‌سینا به روشنی بیان می‌شود.

وی با بیان اینکه ابن سینا ارتباط متافیزیک با علوم دیگر را مشخص می‌کند، گفت: متافیزیک ابن سینا نقش یک بنیان و اساس را برای علوم دیگر دارد تا آنجا که این علم بتواند اساس علوم دیگر را بیان کند.

استاد فلسفه اسلامی دانشگاه در ایتالیا با تأکید بر اینکه ابن سینا یک ساختار متفاوتی را به متن ارسطو می‌دهد و اضافات، حذفیات و بازبینی در اندیشه‌های ارسطو دارد، اظهار کرد: ابن سینا الهیات را به خدایی مرتبط می‌کند که در دین اسلام معرفی شده است.

وی با اشاره به اینکه ارائه ابن سینا از خداوند فراتر از محرک نامتحرک ارسطو می‌رود، افزود: بسیاری از بخش‌های کتاب شفا کاملاً دارای اصالت نیست زیرا در بسیاری از موارد فلسفه آن به ارسطو، شارحان و اندیشه‌های نوافلاطونی باز می‌گردد، اما ساختار کلیت این فلسفه منحصراً از آن اوست.

برتولاچی تصریح کرد: الهیات ابن سینا منبع مهمی برای جهان اسلام بود و توانست جایگزین متافیزیک ارسطو شود و در مسیحیت و یهودیت نیز تأثیر گذاشت.

وی با بیان اینکه این تغییرات الهیات ابن سینا را برای سایر متکلمان جذاب کرد، ادامه داد: تصویری که ابن سینا از خدا ارائه می‌دهد، کاملاً اسلامی، عقلانی و جهانی است.

مدیر طرح تصحیح و ترجمه الهیات شفا با اشاره به اینکه ابن سینا فضایی را برای «دیالوگ بین فرهنگی» در ورای محدویت‌های دینی ایجاد کرد، خاطرنشان کرد: این دانشمند فضایی برای گفت‌وگو بین ادیان مختلف در زمینه برخی مسائل فلسفی فراهم کرده است.

وی با بیان اینکه ارتباط صلح‎آمیز فلسفی بین افراد را دنبال می‌کنیم، گفت: باید برای محیط زیست، رعایت عدالت مالی، حقوق انسانی و موارد دیگر احترام قائل شویم.

برتولاچی اظهار کرد: بحث‌های فلسفی باید در کنار دیگر مسائل اخلاقی قرار گیرند که ریشه در انسان‌شناسی مشترک دارد و باید به نحو عمیقی انسانی و عقلانی باشد.