مشاور عالی مقام معظم رهبری و رئیس عالی همایش بزرگداشت هزاره تالیف کتاب قانون بوعلی سینا گفت: قانون اثر بزرگ و نفیسی در پزشکی اسلامی است که دلایل بسیاری برای اهمیت آن می‌توان برشمرد.
به گزارش روابط
عمومی و امور بین‌الملل بنیاد علمی و فرهنگی بوعلی سینا، دکتر علی اکبر ولایتی با
ارسال پیامی به آیین ادای احترام به ساحت مبارک شیخ الرئیس بوعلی سینا که توسط
توکل دارائی رئیس دبیرخانه همایش قرائت شد، اظهار کرد: تا پیش از قانون، آثار
مشهور و نفیسی در پزشکی اسلامی وجود داشته‌اند که دو عنوان از آنها به ویژه در
تألیف قانون نقش داشته‌اند. یکی الحاوی تألیف محمدبن زکریای رازی و دیگری الکامل
فی صناعه الطب یا کتاب الملکی تألیف علی‌بن عباس اهوازی می‌باشد.
وی افزود: بی شک
غرض اصلی "همایش بزرگداشت هزاره تألیف کتاب قانون" توجه دوباره به
اهمیت کتاب گرانسنگ "قانون فی الطب"، اثر مشهور و بزرگ شیخ‌الرئیس بوعلی
سینا بوده است.
دکتر علی اکبر
ولایتی در این پیام گفت: ابن سینا، تألیف قانون را در حدود سال 403، در هنگام
سکونت در گرگان آغاز نمود. بخشی از آن را در سال 405 و در هنگام حضور در ری و در
نهایت تمامی کتاب را در بین سال‌های 405 تا 414 و هنگامی که در همدان زندگی می‌کرد
تألیف کرد.
وی تصریح کرد:
واقعیت این است که مقایسه این دو کتاب با القانون فی الطب، خود گواهی بر اهمیت و
ممتاز بودن قانون است. در پی تألیف قانون، انواع شرح‌ها، ترجمه‌ها و خلاصه‌هایی از
آن پدید آمد که این مجموعه، خود مکتب علمی نوینی را در پزشکی اسلامی ایجاد کرده که
هماهنگی از "قانون" سرچشمه می‌گیرد.
دکتر ولایتی با
بیان اینکه ترجمه‌های اروپایی(لاتینی)، فارسی و مانند آن از این کتاب، انواع شرح‌ها
و خلاصه‌ها و آثاری از این دست، حکایت از اهمیت کتاب و قدرت تأثیرگذاری آن بر
تاریخ علم پزشکی در سطح جهان می‌کند، خاطر نشان کرد: نخستین کوشش دانشمند از
اسلامی برای تألیف آثاری با محوریت قانون از جمله شروح متعدد آن تلخیص‌هایی بود که
از این کتاب انجام شد.
وی افزود: در
قرن ششم نیز نخستین شرح قانون به وسیله ابن جُمیع انجام شد. طی قرون ششم و هفتم
هجری به طور پیاپی خلاصه‌ها و شرح‌های متعددی بر قانون تهیه شدو اوج خلاصه نویسی‌ها
به وسیله ابن نفیس(کاشف گردش صغیر خون) در آخرین سال‌های قرن هفتم صورت گرفت.
مشاور مقام معظم
رهبری تصریح کرد: می‌توان گفت دو قرن هفتم و هشتم دورانی هستند که مهمترین و جدی‌ترین
شروح قانون تألیف شد. با توجه به حجم عظیم قانون، شرح نویسی بر آن کار آسانی نبود
و بسیاری از شروح قانون تنها شرح بر بخش‌هایی از قانون هستند.
ولایتی افزود:
دو شرح کامل قانون در قرون مورد نظر ما پدید آمدند. یکی شرح ابن نفیس در حدود سال
640 ق و دیگر شرح قطب‌الدین شیرازی در سال 682 ق، یعنی 5 سال پیش از مرگ ابن نفیس
و حدود چهل سال پس از نگارش شرح او، قطب‌الدین شیرازی در شرح حالی که از خود به
جای گذاشته، اذعان می‌کند که مدت 29 سال تلاش کرد تا توانست شرح کاملی بر قانون(
التحفه السعدیه) بنویسد.
وی تصریح کرد:
کتاب به نام سعدالدین محمدبن تاج‌الدین علی ساوی وزیر غازان‌خان مغول نوشته شده و
از این رو به تحفه سعدیه نام گذاری شده است. تقسیم‌بندی کتاب کاملأ براساس قانون
بوده و از آن پیروی می‌نماید، از نظر حجم نیز تقریبأ برابر خود کتاب می‌باشد.
ولایتی تاکید
کرد: ابن سینا این ساختار منطقی را از درهم‌آمیزی عصاره و اندیشه‌های دو دانشمند
یونانی که آثار آنها در قرون اولیه عالم اسلامی به عربی ترجمه شد، یعنی ارسطو و
جالینوس پدید آورده است.
وی گفت: ابن
سینا موارد و مسائل نظری پزشکی را ارسطوی توضیح داده است، اما دستورات و دانسته‌های
پزشکی را از جالینوس اخذ کرده و آنها را در کنار هم قرار داده است. واقعیت این است
که علت اشتهار قانون در اروپا نیز آن بوده است که حتی در زبان‌های اروپایی نیز
اثری این چنین منظم و روشمند که آثار این دو دانشمند را به هم پیوند دهد وجود
نداشته است و علت موفقیت ابن سینا در این عرصه آن بوده است که حضرت شیخ علاوه بر
آن که پزشکی حاذق بوده، خود فیلسوفی شهیر و موفق نیز بوده است.
رئیس عالی همایش
بزرگداشت هزاره تالیف کتاب قانون خاطر نشان کرد: در مقام مقایسه بین فلسفه
پزشکی(ارسطو و جالینوس) ابن سینا ضمن اینکه به حقانیت ارسطو رأی می‌دهد، پزشکان را
از پرداختن به مسائل نظری صِرف منع می‌کند تا عنصر فلسفه، بر آراء پزشکی آنان غلبه
نکند. در نخستین صفحات قانون ابن سینا بحث مفصلی پیرامون تفاوت نگاه فلسفی با نگاه
پزشکی در امور پزشکی محض نموده و مسائل پزشکی را از مسائل فلسفی جدا می‌کند.
وی افزود: از
دیگر سو، به جز تبیین دقیق و اصولی مرز بین پزشکی و فلسفه و نیز تبیین دقیق موضوع
حیات، سلامت، بیماری و مانند آن از نگاه فلسفه و فلاسفه، ابن سینا به ذکر مهمترین
موارد پزشکی تا عصر خود و به نقل از مهمترین پزشکان پیش از خود، چه یونانی و چه
اسلامی پرداخته است.
ولایتی گفت: بر
این اساس، او پزشکی را با جالینوس، فلسفه را با ارسطو، داروشناسی را با
دیوسقوریدوس و مانند آن آغاز نموده و توضیح داده است. کما اینکه بارها در کتاب خود
از الحاوی و رازی نقل قول می‌نماید. توصیف عظمت این کتاب را می‌توان در کتاب چهار
مقاله نظامی عروضی سمرقندی به شکل تحسین برانگیزی یافت که گفته است: "اگر
بقراط و جالینوس زنده شوند سزاوار است که در پیشگاه این کتاب سجده نمایند".
در پایان لازم
وی افزود: است که به یک سوال اصلی که ذهن بعضی از دانش پژوهان را مشغول کرده پاسخ
دهیم و آن این است که امروز چه نیازی به تجدید چاپ کتاب قانون وجود دارد؟ آیا
مطالب قانون که تعلق به بیش از 1000 سال قبل دارد برای حل مشکلات امروز پزشکی ما
راه گشاست؟
وی تصریح کرد: در
پاسخ به این سوال مقدر می‌توان چنین گفت: یکی از مهمترین رسالت‌های ایرانیان، نشر
کتاب‌هایی است که در تقویت هویت ملی و اعتماد به نفس نسل جوان کمک می‌کند و شاید
هیچ عاملی موثرتر از آشنایی دانش پژوهان ما با میراث عظیم فرهنگی- علمی کشور برای
احیای تمدن ریشه‌دار و افتخار آمیز اسلام و ایران نباشد. برای پیشرفت و توسعه
کشور، لازم است که این باور ریشه‌دار در بین مردم ما زنده شود که ایرانی می‌تواند
به قلههای رفیع معرفت دست پیدا کند. بهترین دلیل در اثبات این مدعا، آثار عظیم
علمی به جا مانده از گذشتگان ماست و بدون اغراق می‌توان گفت که نمی‌توان کتابی در
تاریخ طب یافت که به اندازه کتاب قانون مورد استقبال دانش پژوهان عالم قرار گرفته
باشد.
ولایتی تاکید
کرد: گذشته از ارزش این کتاب در تکوین تاریخ پزشکی، همین امروز نیز بسیاری از
مطالب کتاب قانون قابل استفاده در عرصه تشخیص و درمان بیماری‌ها و از آنها مهمتر
در حفظ سلامت و بهداشت جامعه بشریست.