نشست بررسی دیدگاه ابن سینا و ملا صدرادرباره نفس و بدن

به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل بنیاد بوعلی سینا به نقل از خبرآنلاین، آیت الله سید حسن مصطفوی  در اولین پیش همایش رابطه نفس و بدن از دیدگاه حکمت مشاء و حکمت متعالیه، با بیان اینکه یکی از معضلات مهم مسائل عقلی اصل نفس انسان است، اظهار داشت: ما باید بررسی کنیم که آیا انسان نفس دارد و بعد از اثبات آن کیفیت تعلق آن به بدن چگونه است.

استاد شهیر فلسفه مشاء ادامه داد: حکیم ابن‌سینا از عقلا و حکمای عقلی صرف است، یعنی اینکه هر مطلبی که عقل نتواند اثبات کند متوقف می‌شود یعنی آنچه که باعث متکلم بین ما و دیگران می‌شود عقل است و شهود و عرفان جنبه‌های شخصی دارد.

استاد حوزه علمیه قم با بیان اینکه شیخ‌الرئیس مصّر است که نفس مجرد است، یادآور شد: این امر یعنی اینکه عقول همه قدیمی هستند و زمانی که قدیمی شدند به بدن احتیاجی نخواهد داشت چون موجود قدیم کمبودی ندارد.

وی اضافه کرد: البته اینکه شیخ می‌گوید وقتی بدن درست شد نفس بوجود خواهد آمد درست نیست، بلکه در همان مقاربت اولیه مزاجی درست می‌شود و آن نفس است و تمام مراحل ایجاد بدن را نفس انجام می‌دهد، شیخ در کتاب شفا می‌گوید وقتی مزاج می‌خواهد درست شود خداوند متناسب با آن یک نفس را ارائه می‌کند.

مصطفوی با بیان اینکه علم به خودی خود قابل انتقال نیست ادامه داد: تمام علوم از ناحیه خداوند است و اگر خدا به انسان‌ها و موجودات الهام نکند هیچ چیزی نخواهیم داشت و حتی انسانی همچون شیخ الرئیس نیز برای رفع مشکلاتش به خدا مراجعه می‌کرد و دو رکعت نماز می‌خواند و صدقه نیز می‌داد حتی برای رفع یک مشکل تا 30 دینار صدقه پرداخت کرده است.

 وی در خصوص چگونگی بوجود آمدن نفس اظهار داشت: نفس از‌‌ همان زمان شکل گیری نطفه، استعداد و قابلیت مزاج خاص در او پدیدار می‌شود.

وی با اشاره به اینکه قوای نفس به اسپرم و سلول‌ها، نفس حیات می‌بخشد اضافه کرد: نفس یک موجود حادث است یعنی در قبل نبوده و در حال حاضر پدیدار شده بنابراین باید قبل از نفس یک ماده حادثی باشد و ماده هم نمی‌تواند باشد مگر با زمان پیوند بخورد که ماده با زمان و زمان با ماده گره خورده است.

عبدالرسول عبودیت استاد موسسه آموزش و پژوهش امام خمینی‌(ره‌) نیز در این پیش همایش در خصوص رابطه نفس و بدن گفت: نفس و بدن جای بحث بسیاری دارد که این همایش یکی از کلیدهای شروع آن می‌باشد که اثرات بسیار مفید و موثر خواهد داشت.

وی با اشاره به اینکه بدن، مرجع وجود نفس است و زمینه، قابلیت و استعداد را بیان می‌کند و مرجع وجود نمی‌باشد بلکه مرجع حدوث است اظهار داشت: نفس می‌تواند باقی بماند ولی صورت بدون وجود ماده نمی‌تواند وجود داشته باشد و باقی بماند.

وی با بیان اینکه فیلسوفان نفس را حادث می‌دانند و ادله‌ بسیاری در این زمینه آورده‌اند، خاطرنشان کرد: آنها فاعل نفس را یک موجود مجرد فعلی یعنی موجودی که با تمام آلات و ادوات زمان نسبت یکسان دارند می‌دانند.

عبودیت با بیان اینکه برخی فیلسوفان می‌گویند نفس مجرد است، اظهار داشت: نفس اینگونه نیست که مثل عقول باشد بلکه هر نفسی در مقام فعل محتاج بدن است و در مقام ذاتی مستقل است.

این استاد دانشگاه اضافه کرد: نفس در مقام کسب کمال محتاج بدن است یعنی نفس باید با بدن مرتبط باشد و نفس خود بدن را بکار می‌گیرد تا کامل شود، ابن سینا نیز آنجایی که تشخص ذات را مطرح می‌کند می‌گوید آن باید عوارضی بدهد که متشخص شود.

وی در پاسخ به این سئوال که چرا نفس به بدن تعلق دارد، اضافه کرد: نفس هر انسان برآمده از خود بدن و جسم فرد است و هر بدنی ویژگی‌های خاص دارد و نفس برخلاف عقل به بدن تعلق می‌گیرد و همچنین نفس در ابتدا کامل مطلق نیست و هنوز جنبه‌هایی وجود دارد که بتواند رشد کند.

استاد موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره‌) با اشاره به اینکه در سال‌های اخیر پیشرفت‌های فراوانی در خصوص هوش مصنوعی و مرز بین عالم و غیر عالم صورت گرفته است بیان داشت: فلسفه ذهن‌های دیگر تا کنون در اسلام مطرح نشده و به سئوال‌های آن نیز پاسخ داده نشده است.