بوعلی سینا حکیم، فیلسوف، طبیب و دانشمند بزرگ ایرانی که در
جهان غرب به نام(Avicenna) و با لقب «امیر
پزشکان» شناخته شده است، در ۳۷۰ قمری (۱ شهریور ۳۵۹) در شهر بخارا به دنیا آمد.
ابن سینا از آغاز کودکی استعداد و شایستگی عجیبی در فرا گرفتن
علوم مختلف داشت و از آنجا که پدرش عبدالله سخت در تعلیم و تربیت او می‌کوشید و خانه
او محل ملاقات دانشمندان دور و نزدیک بود، تا ده سالگی تمام قرآن و صرف و نحو را آموخت
و بعد از آن به فرا گرفتن منطق و ریاضیات پرداخت.
در ایران، اول شهریور ماه، همزمان با زادروز بوعلی سینا، به
پاس تألیفات و خدمات وی، به علوم پزشکی و فعالیت وی در این رشته، و تجلیل از پزشکان،
روز پزشک نام گذاری شده‌است. در کشورهای دیگر، روزهای دیگری، با توجه به رویدادهای
محلی برای این مناسبت در نظرگرفته شده‌اند.
در فرهنگ اسلامی، ارزش دانش گرانقدر پزشکی و فعالیت حرفه‌ای
طبیب تا بدان اندازه والا و عظیم است که طبیب مظهر اسم شریف محیی و احیاء گری معرفی
شده است و همچنین در متن فرهنگ و حیات اجتماعی مردمان این مرز و بوم نیز طبیب و طبابت
از جایگاه ویژه و اهمیت والایی برخوردار بوده است تابدان اندازه که بیماران و دردمندان
نه فقط برای جستجوی تسکین و درمان دردهای جسمانی خویش، که بلکه در مقام مشاوره و هدایت
جویی در همه ابعاد زندگی فردی و اجتماعی خود به حکیم و طبیب متوسل می‌شده‌اند.
حکیم و طبیب در افق نگاه و قضاوت آنان شخصیتی مبـّرز و برخوردار
از دانش فقهی و پزشکی و آراسته به فضائل والای اخلاقی بوده است و نماد برجسته و الگوی
بارز چنین اندیشوران دلسوز وعالمان فرزانه در تاریخ پر فروغ این سرزمین، طبیب نامور
و نابغه بزرگ ایرانی، شیخ‌الرئیس ابوعلی سینا بود که بدلیل ارتباطش با خدا و مکتب وحی
نور حکمت الهی در دل او درخشید و به حکیم الهی تبدیل شد.
در اسلام، علم پزشکی همتای علم دین، ارزشمند به شمار آمده است؛
چنان که امام علی(ع) فرمود: «دانش بر دو نوع است: دانش دینی و دانش بدن و سلامت آن».
که اولی در تعدیل و سلامت روح آدمی می‌کوشد و دومی برای تندرستی و صحّت جسمی انسان
تلاش می‌کند.
فراز و نشیب زندگی ابوعلی سینا
ابوعلی سینا، زندگی یکنواختی نداشت،در مدت عمر او، وقایع و حوادث گوناگون و متعددی
بر او گذشت که از وزارت و مشاور حکومت گرفته، تا دربه دری و آوارگی و تبعید خود خواسته
و حتی زندان را دربرمی‌گرفت، اما با وجود این، پورسینا خم به ابرو نیاورد و با جهد
و تلاش، آثار گران سنگی به زبان‌های عربی و فارسی نوشت که گاه تا ۴۵۰ عدد کتاب و رساله
به او نسبت می‌دهند.
ابوعلی سینا، نه تنها یکی از بزرگ ترین فیلسوفان جهان، بلکه
یکی از برجسته ترین چهره‌های تاریخ پزشکی در همه دوران‌هاست. مهم ترین اثر وی در پزشکی،
کتاب قانون (القانون فی الطب) است که آن را پیش از سال ۴۰۶ هجری قمری، یعنی در حدود
۳۵ سالگی تألیف کرده است، این کتاب طی چندین سده، چه در سرزمین‌های اسلامی و چه در
اروپای سده‌های میانه، همه کتاب‌های دیگر را در سایه خود نهاده بود.
اعتبار و شهرت کتاب قانون در محافل پزشکی جهان اسلام تا بدان
جا رسیده بود که نظامی عروضی درباره آن چنین می‌گوید: اگر بقراط و جالینوس زنده شوند،
روا بُوَد که پیش این کتاب سجده کنند». البته ابن سینا به جز قانون، کتاب های دیگری
هم در علم پزشکی نوشته است؛ کتاب‌هایی مانند الارجوزةٌ فی الطب که در قالب شعر نوشته
شده و خلاصه مطالب کتاب قانون است، مقالة فی احکام الادویه القلبیه، رساله فی الفَصد،
رساله فی‌القولنج و... .
در مهر ۴۱۵ خبر حمله مسعود پسر سلطان محمود غزنوی به اصفهان
رسید در همین هنگام علاء الدوله با سپاهیان خود از اصفهان خارج شد ابوعلی سینا نیز
به همراه علاء الدوله از اصفهان خارج شد اما کتابهایش در اصفهان ماند که مورد تاراج
غارتگران ترک قرار گرفت و بسیاری از آنها از بین رفت یا به غزنه منتقل شد.
علاء الدوله به سمت همدان حرکت کرد در این سفر ابوعلی به قلنج
مبتلا شد که جوزجانی به کمکش آمد ولی بوعلی برای آنکه زودتر بهبود یابد میزان دارو
را افزایش داد که سبب از بین رفتن قوای جسمی او گشت او در این زمان کتابی در مورد
اثبات خدا با نام حکمت المشرقین – فلسفه شرقی – که تقریبا نوعی وصیت نامه بود نوشت.
بعد از چندی بیماری ابن سینا شدت گرفت وی که چندین بار بر این
بیماری در بدن دیگران غلبه کرده بود نتوانست این بیماری را در خود درمان کند و در
هشتم آبان ماه ۴۱۵ در شهر همدان رخت از جهان فانی بر بست و او را در همان شهر به خاک
سپردند.
بوعلی سینا به عنوان مؤثرترین چهره در علم و فلسفه جهان اسلامی
القابی مانند شیخ الرئیس، حجه الحق و شرف الملک را به خود اختصاص داده است، از این
دانشمند فرزانه سخنان مفیدی به یادگار مانده که در ادامه تعدادی از این سخنان آورده
شده است:
جملاتی آموزنده از امیر پزشکان، بوعلی سینا
اگر برای یک اشتباه هزار دلیل بیاورید، در واقع هزار و یک اشتباه
از شما سرزده است.
نشان دوست نکو آنست که خطای تو را بپوشاند، تو را پند دهد و
رازت را آشکار نسازد.
تجربه بالاتر از علم است.
چیزی که دانش میآراید راستی است.
هیچ چیز در دنیا اتفاقی نیست.
کسی که به تمرین‌های بدنی می‌پردازد به هیچپ دارویی نیاز ندارد
،درمان او در جنبش و حرکت است.
برخی چنان سرگرم میراث علمی گذشتگانند که فرصت مراجعه به عقل
خود را ندارند و اگر هم فرصتی دست آورند حاضر نیستند اشتباهات و لغزش‌های آنان را اصلاح
و جبران کنند.
نیک بخت ترین مردم کسی است که کردار را به سخاوت بیاراید و گفتار
به راستی.
انسان، هر زمان از پیشامد آینده درباره خود اندیشید و از آن،
بیم هراس در خاطرش نشاند،آن خطر ،زودتر او را تعقیب می‌کند.
موسیقی، صدای خداست.
هر کس عادت کند که به هر دلیل هر حرفی را باور کند، از صورت
انسانی خارج میشود.
هیچ چیز بر صحت انسان بیشتر از آن صدمه نمی‌زند که غذا بر روی
غذا تناول نماید.
حقیقت را از زبان سه گروه میتوان شنید: عارفان ، سالکان ، عاشقان
بهترین ورزش در هر سن و سال، راه رفتن است
هر کس عادت کند که به هر دلیل هر حرفی را باور کند از صورت انسانی
خارج میشود.
تعصب در دانش و فلسفه مانند هر تعصب دیگر نشانه خامی و بیمایگی
است و همیشه به زیان حقیقت تمام میشود.
هر که دنیا خواهد، دانش آموزد و هر که آخرت خواهد در عمل کوشد.
اگر می‌دانستید که یک محکوم به مرگ، هنگام مجازات تا چه حد آرزوی
بازگشت به زندگی را دارد؛ آنگاه قدر روزهایی را که با غم سپری می‌کنید، می‌دانستید.
منبع: خبرگزاری ایکنا؛ شنبه یکم شهریورماه 1399