مثنوی مولانا در اروپای شرقی

احمد نورالدین مشیچ از نسل قدیمی مثنوی خوانان بوسنیایی متولد ۲۸ اکتبر ۱۹۱۶ وفات ۱۴ اکتبر ۱۹۹۴4 است. احمد در محله لیپنیچی از توزلا ( شمال شرقی بوسنی و هرزگوین ) متولد شد. وی دروس مکتب قدیمی را درکودکی فرا گرفت، دبستان را در مدرسه رشدیه و دبیرستان را در مدرسه بهرام بیگ توزلا به سال ۱۹۳۲ تمام کرد. احمد در مدرسه قضات شرعی سارایوو ثبت نام و آن را در سال ۱۹۳۷ به پایان رسانید. پس از اتمام دوره شش ماه خدمت نظام در سال ۱۹۳۸ به عنوان امام جماعت در شهرک لیوبینیه واقع در هرزگوین مشغول به کار شد. از سال ۱۹۴۰ به شهر استولاتس منتقل و به عنوان امام مسجد اصلی شهر، چاروا منصوب شد. از سال ۱۹۴۲ برای خدمت نظامی به عنوان روحانی نظامی به پرتنی و زاگرب در کرواسی منتقل شد. او تا ۱۹۴۵ در زاگرب ماند و بعد از جنگ از دسامبر ۱۹۴۵ تا آگوست ۱۹۵۳ روحانی مسجد پوراتچیچ در شهرستان لوکاویستا بود.او خدمت در جامعه اسلامی را تا بازنشستگی به سال ۱۹۷۷ ادامه داد. مشیچ علاوه بر امامت مسجد به شغل کارمند اداری و مالی در شهرهای بانویچ، ویسوکو و سارایوو مشغول بود. وی در ادامه تحصیلات در سال ۱۹۶۲ از رشته شرق شناسی تحت نظارت دکتر شاکر سیکیریچ و دکتر ندیم فیلیپویچ فارغ التحصیل شد. دکتر سیکیریچ واحدهای زبان فارسی را در رشته شرق شناسی دانشکده فلسفه سارایوو به سال ۱۹۵۰ راه اندازی کرد.

آشنایی احمد مشیچ با تصوف و طریقتهای صوفیانه طی اقامت او در ویسوکو ازسالهای ۱۹۷۲ تا ۱۹۷۶ و برگزاری درسهایی از مثنوی مولوی در تکیه ویسوکو صورت گرفت. او می گوید : ” آشنایی با زبان فارسی و مثنوی را مرهون دکتر شاکیر سیکیریچ و حاجی صلحی افندی حاجی میلیچ از ویسوکو هستم. حاجی صلحی منت بزرگی بر من دارد. او ترجمه عربی مثنوی را در اختیار من گذاشت و این موجب ورود من به تدریس مثنوی شد.” مشیچ با حضور در حلقه مریدان طریقت نقشبندیه با ویسوکو و تکیه آن درارتباط بود. او در سال ۱۹۸۲ به عنوان شیخ طریقت نقشبندیه منصوب و اجازه ذکر را از مرکز طریقت نقشبندیه در بوسنی و هرزگوین دریافت کرد.

مشیچ بعد بازنشستگی به توزلا رفت. در توزلا او حلقه ذکر و ارشاد دینی را در منزل خویش آغاز کرد. خانه او برای مشتاقان حکمت و تصوف باز بود و علاوه بر آن در تکیه میدان به سخنرانی و ذکر می پرداخت. او با دانش دینی خود به عنوان روحانی و شیخ صوفی حلقه جمع بین شریعت و تصوف بود . بسیاری تحت ارشادات دینی او با اسلام آشنا شدند و وجود او در توزلا به هنگامه جنگ برای معنویت و حیات دینی توزلا مهم بود. او در توزلا بلافاصله آغاز به ترجمه مثنوی کرد. این دوران او مسلط بر زبان فارسی بود و چهار هزار بیت اولیه را از روی نسخه اصل فارسی به اتمام رسانید. برای ترجمه همچنین از ترجمه ترکی مثنوی به قلم عابدین پاشا و ترجمه عربی دکتر محمود کفافی استفاده کرد. از جلد دوم موفق به ترجمه ۲۵۰۰ بیت شد. احمد مشیچ در سال ۱۹۹۴ دیده از جهان فرو بست و به دیار باقی شتافت. مشیچ در کنار فعالیتهای دیگر اقدام به ترجمه کتاب ” حقیقت تصوف ” نوشته شیخ صوفی عبدالقادر عیسا از عربی کرد. این کتاب نخستین بار به سال ۱۹۶۴ در شهر حلب سوریه منتشر شد.

درسهای مثنوی مشیچ در توزلا ابتدا در مساجد شارنا و یالسکای توزلا بود. او بعد بازسازی و تبدیل مکتب به تکیه میدان با کمک دوستانش و اداره جامعه اسلامی توزلا، درسهای مثنوی را در آنجا ادامه داد. در کنار ارایه درسهای مثنوی، وی برنامه ذکر نقشبندیه را نیز انجام می داد. برنامه درس مثنوی و اجرای ذکر در توزلا رسما دارای مجوز اداره طریقت جامعه اسلامی بوسنی و هرزگوین بود.

احمد مشیچ عمر خویش را سراسر درراه حقیقت دینی و حکمت معنوی سپری کرد. او حلقه اتصال بین شریعت و طریقت مانند همه شیوخ صوفی بوسنیای بود. فردی به غایت متواضع بود. زندگی ساده ای داشت. اهل مدارا، صبور و اهل فکر و بصیرت بود. در زندگی خود هیچگاه از سیاست به دور نبود. همواره رخدادهای سیاسی را تعقیب می کرد و اگر فرصتی می یافت تحلیل خود را بیان می کرد. در زمان تجاوز به بوسنی و هرزگوین فعال بود. تکیه میدان، مهمترین مرکز معنوی و دینی شهر توزلا بود و رزمندگان برای کسب فیض و ارشاد پیش شیخ مشیچ می آمدند. نامه او به زنان تجاوز شده بوشنیاک در اثنای جنگ، پیام اخلاقی مهمی برای هزاران زن تجاوز شده بود. چند روز قبل از مرگ در بستر بیمارستان دعایی را به رییس العلمای جامعه اسلامی بوسنی و هرزگوین فرستاد تا در تمامی شهرهای بوسنیایی و سایر مناطق توسط مسلمانان خوانده شود. عشق او به مثنوی و زبان فارسی سی سال آخر زندگی اش را فرا گرفته بود و مولوی شخصیتی تاثیر گذار بی بدیل در زندگی این روحانی و شیخ بوسنیایی بودد.

منبع: روزنامه اطلاعات؛ چهارشنبه ۱۶ بهمن‌ماه۱۳۹۸